About us
<<< REZULTATY BADAŃ >>>
UCZESTNICY PROJEKTU:
1. Stanaszek (kod N62965) - grupa urzecka (grupa 1)
2. Gawin (kod 328716) - grupa urzecka (grupa 1)
3. Rosłonek (kod 280015) - grupa urzecka (grupa 1)
4. Jobda (kod N87722) - grupa urzecka (grupa 1)
5. Staniszewski (kod 121244) - potencjalni krewniacy: Staniszewscy z Warszawy
6. Staniaszek (kod N27945) - potencjalni krewniacy: linia piotrkowska Staniaszków (grupa 1)
7. Pogłodziński (kod N16931) - potencjalni krewniacy: krewniacy genetyczni
8. Stanaszek (kod 129810) - linia beskidzka (grupa 2A)
9. Stanaszek (kod 128035) - linia beskidzka (grupa 2B)
10. Stanaszek (kod 129996) - linia beskidzka (grupa 2C)
11. Stanaszek (kod 130178) - linia podkarpacka (grupa 3)
12. Staniaszek (kod 128036) - potencjalni krewniacy: linia warszawska Staniaszków
13. Stanaszek (kod 131475) - linia sądecka (test w toku)
14. Żelawski (kod N81801) - potencjalni krewniacy; Żelawscy z Rozdziela i Dzierążni
15. Wojnarski (kod 169599) - rodzina administratora projektu, niezwiązana z głównym nurtem badań
16. Stanuszek (kod N88045) - potencjalni krewniacy; Stanuszkowie z Rudy Kameralnej
17. Stanke (Genebase) - potencjalni krewniacy: krewniacy genetyczni
18. Staneke (kod N111975) - potencjalni krewniacy; Staneke z Rotterdamu
* wszystkie wyniki testów uczestników projektu znajdują się w zakładce "Y Results"
1. GRUPA URZECKA (GRUPA 1)
Badania genetyczne ponad 80 rodzin, które od pokoleń zamieszkują region nadwiślańskiego Urzecza wykazały, że przynajmniej pięć z nich (Gawin, Jobda, Rosłonek, Stanaszek i prawdopodobnie Kozłowski) przynależy do mutacji R1a-YP1361 i jej młodszej podgałęzi YP1363. Obecnie próbujemy ustalić czy owe rodziny są ze sobą spokrewnione jeszcze bliżej, czy też nie. Obrazowo można by powiedzieć, iż szukamy niejako „genu urzeckiego” charakterystycznego dla wszystkich wspomnianych rodzin. Znalezienie bowiem chociażby jednej, jeszcze młodszej (niż YP1363) mutacji w zestawieniu z bliskością zamieszkania interesujących nas rodzin (maksymalnie w promieniu 10 km) pozwolą nam ustalić czy wywodzą się one w linii męskiej z jednego przodka. Zagadkę tę pomogą rozwiązać dalsze testy oparte o mutacje młodsze niż YP1363.
Jednocześnie należy podkreślić, że wykazanie wspólnego pochodzenia Gawinów, Jobdów, Kozłowskich, Rosłonków i Stanaszków tak czy owak będzie miało charakter, bardzo daleki, średniowieczny, kiedy to większość naszych rodzin miała wspólnych przodków w różnych gałęziach genealogicznych, jako że pula genetyczna była dość ograniczona. Ponadto mówimy o przodkach wyłącznie w linii męskiej, pomijając całą ich mnogość (4 dziadków, 8 pradziadków, 16 prapradziadków, 32 prapradziadków itd.) w pozostałych liniach. Dziesięć pokoleń wstecz (ok. 250 lat temu) powinniśmy mieć już 1024 przodków, zaś 20 pokoleń (ok. 500 lat temu) – ponad milion! Badając linię męską np. w 20 pokoleniu określamy zatem pochodzenie tylko 1/1.000.000 części naszych przodków... Ustalenie pokrewieństwa między rodzinami Gawinów, Jobdów, Kozłowskich, Rosłonków i Stanaszków ma więc charakter czysto historyczny, nie pociągający za sobą żadnych konsekwencji genetycznych (związanych na przykład z tzw. kojarzeniem krewniaczym). Podobne badania pokrewieństw ustala się obecnie z powodzeniem m.in. w obrębie rodów szlacheckich czy klanów szkockich, zjednoczonych wspólnym rodowym znakiem (herbem), a noszących dziś różne nazwiska (zwykle związane z nazwami włości, które dziedziczyli).
KLAN GAWINÓW (?)
Dzięki szczegółowemu testowi Big Y rodziny Stanaszków, znane jest 6 nowych mutacji (YFS387756, YFS387768, YFS387779, YFS387782, YFS387791, YFS387792) młodszych niż YP1363, a starszych niż wiek XVII. Sprawdzono już, że Stanaszkowie, Rosłonkowie, Jobdowie i Gawinowie dzielą ze sobą aż trzy w/w mutacje (YFS387768+, YFS387782+ i YFS387792+) leżące poniżej YP1363, co jest dowodem na ich historyczne pokrewieństwo, a także na to, że ich wspólny przodek przybył nad Wisłę w okolice Czerska i Góry Kalwarii. Z racji, iż mutacje te okazały się nieprywatne (występują już u czterech rodzin), oficjalnie nadano im nowe nazwy: YFS387768 – YP5509, YFS387782 – YP5510, YFS387792 – YP5511.
Część ze wspomnianych nazwisk (Jobda, Gawin, Rosłonek lub Stanaszek) może mieć zatem charakter przydomkowo-przezwiskowy o stosunkowo późnej metryce. Przyjrzyjmy się im nieco bliżej:
Gawinowie z Glinek
Rodzina Gawinów wywodzi się z nadwiślańskich Glinek, Kępy Glinieckiej zwanej Jelitami oraz nieistniejącego dziś Żelawina w parafii Góra Kalwaria (Nowa Jerozolima). Najstarszym przodkiem przebadanej gałęzi rodu był Wit Gawin (ur. ok. 1640), w 1668 roku gospodarz w Glinkach, zaś w 1676 roku we wsi Grochowa w parafii Jazgarzew.
Wyniki podstawowego testu DNA Y-12 pokazały, że Gawinowie przynależą do GRUPY POŁUDNIOWOBAŁTYCKIEJ 2, będącej częścią haplogrupy R1a. W laboratorium YSeq potwierdzono przynależność tej rodziny do niewielkiego subkladu R1a-YP5509 razem z Jobdami, Stanaszkami i Rosłonkami z Urzecza, co jest bezspornym dowodem na historyczne ich pokrewieństwo w linii męskiej. Niezwykle ważny byłby test Big-Y przedstawiciela tej rodziny.
Jobdowie z Kępy Glinieckiej, Łukówca i Warszawic
Rodzina Jobdów wywodzi się z Kępy Glinieckiej, z części zwanej Górki (najprawdopodobniej jest to część Żelawina zwana dawniej Grodzisko). W 2 połowie XVIII wieku mieszkali tam Paweł i Stanisław, prawdopodobnie bracia. Synami drugiego z nich byli: Krzysztof (1776-1853), Tomasz (ur. 1777) i Jan (1778-1838). Przebadana gałąź rodu wywodzi się od pierwszego z nich, Krzysztofa, żonatego dwukrotnie - z Marianną Widłak i Krystyną Danielewską, który na skutek pierwszego ożenku skierował swe zainteresowanie ku pobliskim Warszawicom. Jego synem był Mikołaj (ur.1826) przodek większości rodzin zamieszkujących dziś powiat otwocki.
Etymologia nazwiska (przezwiska) Jobda związana jest prawdopodobnie z biblijnym, starotestamentowym imieniem Hiob (hebr. iijoib ‘doświadczony przez Boga’), w staropolszczyźnie realizowanym też jako Job (na Kresach Wschodnich Jow). Niewykluczone, że przodek Jobdów - być może z rodziny Gawinów - przyniósł w przeszłości jakieś tragiczne (hiobowe) wieści lub sam był dotknięty jakimś nieszczęściem, co zadecydowało o jego przydomku, który z czasem wyparł dawne nazwisko.
Wyniki testu DNA Y-37 pokazały, że Jobdowie przynależą do GRUPY POŁUDNIOWOBAŁTYCKIEJ 2, będącej częścią haplogrupy R1a. W laboratorium YSeq potwierdzono przynależność tej rodziny do subkladu R1a-YP1361 razem z innymi krajanami z Urzecza - Gawinem, Kozłowskim, Rosłonkiem i Stanaszkiem, a także innymi rodzinami spoza regionu - Dąbrowskimi, Gruszczyńskimi, Lostowskimi i Levinskovami. Potwierdzono też, że Jobdowie, razem z Gawinami, Rosłonkami i Stanaszkami, przynależą do niewielkiego subkladu YP5509. Niezwykle ważny byłby też test Big-Y przedstawiciela tej rodziny.
Rosłonkowie z Rosłonek i Ostrówca
Rodzina Rosłonków zamieszkiwała w Ostrówcu przynajmniej od pierwszej połowy XVIII w. Protoplastą rodu był prawdopodobnie Wojciech (ur. ok. 1680). Wiele poszlak wskazuje, iż przybył on zza Wisły, z parafii Jazgarzew, podobnie jak inni krewniacy genetyczni Rosłonków - rodzina Gawinów i Kozłów/Kozłowskich. Od czterech synów Wojciecha - Bartłomieja, Marcina, Kazimierza i Franciszka - pochodzą wszyscy Rosłonkowie na prawobrzeżnym Urzeczu. Ich liczne potomstwo sprawiło, że z czasem dla południowej części Ostrówca upowszechniła się nazwa przysiółka Rosłonki, występująca na starych mapach oraz w metrykach kościelnych. Przebadana gałąź rodziny wywodzi się od wspomnianego Franciszka (ur. 1725) i jego syna Macieja (1753-1827), którego niektórzy potomkowie wyprowadzili się do pobliskiego Łukówca. Szczegóły genealogii rodziny Rosłonków można znaleźć tu: http://www.roslonki.pl/index.php/drzewo-genealogiczne
Wyniki podstawowego testu DNA Y-12 pokazały, że Rosłonkowie przynależą do GRUPY POŁUDNIOWOBAŁTYCKIEJ 2, będącej częścią haplogrupy R1a. W laboratorium Y-Seq potwierdzono przynależność tej rodziny do niewielkiego subkladu R1a-YP5509 razem ze Stanaszkami, Jobdami i Gawinami z Urzecza, co jest dowodem na historyczne ich pokrewieństwo w linii męskiej. Niezwykle ważny byłby też test Big-Y przedstawiciela tej rodziny. Test przedstawiciela rodziny Rosłonów z parafii Jazgarzew nie ujawnił pokrewieństwa z rodziną Rosłonków z prawej strony Wisły.
Stanaszkowie z Żelawina, Kępy Glinieckiej, Ostrówca i Piotrowic
Przodkowie wszystkich Stanaszków zamieszkujących od pokoleń powiat otwocki i piaseczyński (Kępa Gliniecka/Hollendry/Żelawin, Góra Kalwaria, Moczydłów, Brześce, Ostrówiec, Otwock Wielki, Piotrowice, Karczew, Otwock) wywodzili się z nadwiślańskiego, a obecnie nieistniejącego Żelawina w dawnej parafii Góra Kalwaria (Nowa Jerozolima), którego znaczna część stanowi integralną część dzisiejszej wsi Glinki. Gałęzie rodziny mieszkające od połowy XVII wieku w Górze Kalwarii i Brześcach używały ponadto form nazwisk – Stankowicz i Stanek.
Protoplastą badanych gałęzi Stanaszków jest Kazimierz (ur. ok. 1650). Był on żonaty z Ewą Puchała, wywodzącą się z pobliskiej wsi Baniocha, a wcześniej z parafii Tarczyn, gdzie znajdowało się gniazdo tego szlacheckiego rodu (Prace Wielkie, Szamoty, Puchały). Synem tej pary był Antoni Stanaszek (ur. 1682 Moczydłów), będący przodkiem wszystkich rodzin o tym nazwisku w okolicy. Następne pokolenia Stanaszków to potomkowie dwóch synów Antoniego - Józefa (ur. 1726) i Kazimierza (ur. 1735), z których pierwszy pozostał na ziemi przodków w Żelawinie, natomiast drugi osiedlił się w pobliskim Ostrówcu.
Większość Stanaszków z okolicy to potomkowie wnuka wspomnianego Józefa - Łukasza Wawrzyńca Stanaszka (1799-1854) - właściciela karczmy w Piotrowicach w parafii Warszawice. Nieliczni Stanaszkowie żyjący w Celestynowie, Podolszynie Nowym i Radomiu - to natomiast potomkowie wnuka wspomnianego Kazimierza - Wawrzyńca Stanaszka (1817-58) - mieszkańca Otwocka Wielkiego.
Wyniki testu DNA Y-111 pokazały, że Stanaszkowie przynależą do GRUPY POŁUDNIOWOBAŁTYCKIEJ 2, będącej częścią haplogrupy R1a. Test Big-Y ujawnił najmłodszą mutację tej rodziny, oznaczoną jako YP1361 i dzieloną początkowo wyłącznie z rodziną Dąbrowskich zamieszkującą dolinę wiślaną niedaleko Wyszogrodu. Wkrótce w laboratorium YSeq potwierdzono tę mutację u drugiej gałęzi Stanaszków (z Ostrówca), których wspólnym przodkiem był Antoni Stanaszek (ur. 1682), a potem też u innych rodzin, w tym także u sąsiadów z Urzecza (Jobdów, Gawinów, Kozłowskich i Rosłonków). Aktualnie ustalono, że Jobdowie, Gawinowie i Rosłonkowie dzielą aż 3 prywatne mutacje Stanaszków (YP5509, YP5510 i YP5511) co jest dowodem na historyczne ich pokrewieństwo w linii męskiej. Wiele wskazuje na to, iż nadrzędną rolę pełniła tu rodzina Gawinów.
Bardzo obiecujący dla rozwikłania pochodzenia Stanaszków wydawał się znaleziony w europejskiej bazie danych chromosomu Y (Genebase) profil genetyczny pana Stanke, rodem z Pomorza/dolnej Wisły. Zbadał on 32 markery, z których 29 jest tożsama z markerami Stanaszków, co może sugerować historyczne pokrewieństwo obu rodzin. Niestety nie dysponujemy żadnymi mutacjami (SNP) tej rodziny. Udało się jedynie ustalić, że przodek pana Stanke (Heinrich), żyjący na przełomie XVIII i XIX wieku, pochodził z kolonii olęderskiej w okolicy Chełma na Lubelszczyźnie, zaś wcześniej mieszkał on nad Wisłą w rejonie Torunia.
STANASZKOWIE - LINIA BESKIDZKA (GRUPA 3)
Wyniki testu DNA przedstawiciela beskidzkiej linii Stanaszków (129810) ze Świnnej Poręby pokazały, że przynależy on do jednej z odmian haplogrupy R1a1. Co ciekawe nie jest on spokrewniony z innym przebadanym przedstawicielem linii beskidzkiej (128035) z Budzowa (por. Stanaszkowie - grupa 2B). Na obecnym etapie badań trudno jest wskazać, która z linii genetycznych jest charakterystyczna dla beskidzkiej linii Stanaszków, a która jest wynikiem np. adopcji (usynowienia) któregoś z przodków. Po sprawdzeniu baz danych FTDNA i Y-base okazało się, że przy porównaniu 12 markerów identyczny profil genetyczny z badanym wariantem linii beskidzkiej Stanaszków posiadało aż 14 osób, wywodzących się w większości ze Szkocji (nazwiska McDonald, Flett), Irlandii (sześciokrotnie nazwisko Turner) i Anglii (nazwiska Faludy, Sanders, Dawson, Barter, Brown), ale także z Węgier (nazwisko Ucekaj) i Czech (nazwisko Vanko). Wskazuje to jednoznacznie, że przodkowie tej gałęzi beskidzkich Stanaszków - podobnie jak przodkowie Stanaszków warszawskich - musieli w przeszłości dość intensywnie żeglować po Bałtyku i Morzu Północnym. Ponadto profil genetyczny tej gałęzi beskidzkich Stanaszków jest bardzo zbliżony do modelowego dla szwedzkich i norweskich Wikingów. W bazie danych wystąpił również szereg osób, których profil genetyczny różnił się zaledwie 1 lub 2 mutacjami. Porównanie pierwszych 12 markerów pokazało, że różnica pomiędzy przedstawicielem Stanaszków ze Świnnej Poręby (129810), a przedstawicielem Stanaszków z linii warszawskiej (N62965) wynosi 3 mutacje. Wyklucza to raczej ich bliskie genetyczne pokrewieństwo, przy czym należy podkreślić, że obydwie rodziny wykazują najsilniejsze związki spośród wszystkich przebadanych gałęzi Stanaszków. Niewątpliwie wywodzili się oni z podobnej - pod względem etnicznym i kulturowym - grupy ludności, zamieszkującej tereny Europy Północnej. Wyniki uszczegółowienia testu (zamiana 12 na 25 markerów) pokazały, że w ogromnej bazie danych genetycznych (ok. 250 tys. osób) nie ma ani jednej osoby o identycznym profilu jak przedstawiciel tej gałęzi beskidzkiej linii Stanaszków. Najbliżej spokrewniony okazał się być, wspomniany wyżej pan Faludy (rodem z Anglii), z którym odległość genetyczna jest bardzo nieznaczna. Zgodność 24 z 25 markerów sugeruje bliskie pokrewieństwo obu rodzin (różnica zaledwie 1 mutacji). Gdybyśmy nie wiedzieli, że Stanaszkowie żyli koło Makowa już od XVII wieku, odległość ta wskazywałaby, że z prawdopodobieństwem sięgającym 95% mieli by oni z rodziną Faludy wspólnego przodka ok. 20 pokoleń wstecz (a wiec ok. 1500 roku). Zakładając jednak, brak pokrewieństwa między rodzinami w ciągu przynajmniej 10 ostatnich pokoleń (wiemy to z danych genealogicznych), należy przypuszczać, że wspólnego przodka mieli oni (z ponad 98% prawdopodobieństwem) około 24 pokolenia wstecz, a wiec ok. 1300-1400 roku. Ponadto aż sześć osób - o nazwiskach Romans, Cholewa, Dalakas, Sterle, Chabreck i Flett - różniło się od przedstawiciela beskidzkiej linii Stanaszków ze Świnnej Poręby zaledwie 2 mutacjami (zgodność 23 z 25 markerów), co również świadczy o stosunkowo bliskim (średniowiecznym) pokrewieństwie tych rodzin. Z około 90% prawdopodobieństwem możemy przyjąć, że wspólny przodek wszystkich tych rodzin żył 24 pokolenia wstecz, czyli około 1300-1400 roku. Zapewne jednak było to nieco wcześniej, niż wspólny przodek rodziny Stanaszków ze Świnnej Poręby i rodziny Faludy z Anglii. Do potencjalnych "genetycznych krewnych" należy też zaliczyć przedstawicieli z rodzin Kalbac (Blatna, Czechy), Woronkow (Rosja), Overstreet (Anglia, USA), Frisch (Graz, Austria) i Garcia (Hiszpania, Meksyk), których odległość genetyczna z przedstawicielem beskidzkiej linii Stanaszków wynosiła zaledwie 3 mutacje, przy porównaniu 25 markerów. Kolejne wyniki zamiany testu z 25 na 37 markerów zwiększyły odległość genetyczną pomiędzy Stanaszkami ze Świnnej Poręby a wcześniejszymi genetycznymi "kuzynami". Najbliżej okazał się spokrewniony, wspomniany już wcześniej pan Chabreck, a także pan Akai. Z ponad 99% prawdopodobieństwem można przyjąć, że ci dwaj panowie mieli ze Stanaszkami beskidzkimi wspólnego przodka 24 pokolenia wstecz, czyli około 1300-1400 roku, a może nawet i później. Ponadto znaleziono dwóch innych panów - Berezika z miejscowości Leski oraz pana Gustafssona (wcześniej Bengtssona) z Holmestad w Szwecji, których odległość genetyczna do beskidzkich Stanaszków wynosiła zaledwie 4 mutacje, przy porównaniu 37 i 30 markerów. Świadczy to, że wspólny przodek tych trzech rodzin z ponad 97% prawdopodobieństwem żył około 1300-1400 roku. Kluczowe dla badań tej gałęzi Stanaszków byłoby uszczegółowienie testu do 67 markerów, które wskazałoby spośród wszystkich, wyżej wymienionych osób najbliżej spokrewnioną rodzinę i co za tym idzie hipotetyczne miejsce ich pochodzenia.
STANASZKOWIE - LINIA BESKIDZKA (GRUPA 4)
Potomkowie przebadanej gałęzi rodziny - przynależącej do tzw. beskidzkiej linii Stanaszków - wywodzą się od Franciszka Stanaszka (ur. ok. 1850) - mieszkańca Budzowa koło Makowa Podhalańskiego.
Wyniki testu DNA przedstawiciela tej gałęzi rodziny (128035) pokazały, że przynależy on do jednej z odmian haplogrupy R1b (R1b1b2), szeroko rozpowszechnionej na terenach Europy Zachodniej. W Polsce wspomniana haplogrupa stanowi wyraźną mniejszość. Dalsze badania pokażą czy mamy do czynienia z sytuacją wyjątkową (związaną np. z usynowieniem, adopcją), czy też zostało uchwycone generalne pochodzenie rodzin Stanaszków, wywodzących się z okolic Suchej Beskidzkiej. Test jest bezsprzecznym dowodem, że wspomniana rodzina w stosunkowo nieodległej przeszłości (najdalej w średniowieczu) przybyła na tereny Podhala i Podbeskidzia wraz z jedną z fal osadników niemieckich (lub szkockich?). Podobne pochodzenie jest charakterystyczne dla wielu rodów góralskich (m.in. Waksmundzkich, Bachledów, czy Szaflarskich). Wiele wskazuje też na to, że ich osadnictwo miało związek z pozyskiwaniem rud żelaza, których liczne wychodnie znane są na Podhalu. W teście uwzględniającym 12 markerów - w ogromnej bazie danych DNA, jaką jest Y-base - znaleziono 12 osób o identycznym genetycznym profilu. Co ciekawe aż połowa z nich przynależała do rodziny Stewart (Stuart) ze Szkocji, jedna osoba o innych nazwisku (Mikels) również pochodziła ze Szkocji, po dwie osoby pochodziły z Włoch (Miranda, Croci) i Hiszpanii (Rodriguez, Garcia) oraz jedna ze Szlezwika-Holsztynu w Niemczech, choć nazwisko zdaje się sugerować raczej wyspiarskie korzenie (Johnson). Niewykluczone zatem, że beskidzcy Stanaszkowie to potomkowie osadników iroszkockich, którzy dość licznie przybywali do Polski w XVII i XVIII w. podczas prześladowań katolików w ich krajach. Osób których profil genetyczny różnił się zaledwie jedną mutacją było ponad sto, przy czym w większości zamieszkiwali oni tereny Europy Zachodniej. W ściślejszych ustaleniach miejsca pochodzenia beskidzkich Stanaszków, może pomóc jedynie dalsze uszczegółowienie testu (zamiana 12 na 37 lub 67 markerów). Porównanie przedstawicieli rodzin Stanaszków z linii warszawskiej (N62965) i beskidzkiej (128035) wyklucza jakiekolwiek bliskie pokrewieństwo obu rodzin, poza ogólnym, związanym z przynależnością do haplogrupy R.
STANASZKOWIE - LINIA BESKIDZKA (GRUPA 2C)
Przodkowie tej gałęzi rodziny od pokoleń zamieszkiwali Suchą Beskidzką (Pikieta) i Maków Dolny (Stanaszkowa i Stanaszkówka).
Wyniki testu DNA przedstawiciela rodziny Stanaszków z Suchej Beskidzkiej (kit 129996) pokazały, że przynależy on do rzadkiej w Polsce haplogrupy I2a, będącej częścią znacznie szerszej haplogrupy I i dominującej w pierwotnym, przedindoeuropejskim(R1a, R1b) zasiedleniu terenów północnych Niemiec, Jutlandii, Skandynawii, Wysp Brytyjskich czy Islandii. Mutacja I2a (P37.2+) prawdopodobnie wykształciła się gdzieś w południowej Europie (Półwysep Bałkański, Sardynia), skąd jej nosiciele rozprzestrzenili się po innych częściach kontynentu. Wielu badaczy łączy część podgrupy I2a z zeslawizowanymi Wenetami, co sugeruje, iż należałoby się jej w przyszłości spodziewać w starożytnym Y-DNA pasa nadbałtyckiego. Obecne wyniki profili genetycznych pokazują, że I2a jest w Polsce stosunkowo rzadka.
Przodkowie Stanaszków z Suchej Beskidzkiej prawdopodobnie zatem mieszkali na terenach Bałkanów, w zachodniej części Morza Śródziemnego oraz w Alpach Dynarskich. W ogromnej bazie danych FTDNA nie znaleziono dotychczas ani jednego krewniaka genetycznego tej rodziny na żadnym poziomie testu (12, 25 i 37 markerów), co niewątpliwie świadczy o rzadkości przebadanej linii genetycznej.
STANASZKOWIE - LINIA PODKARPACKA (GRUPA 3)
Do tej linii należą wszyscy Stanaszkowie, którzy od wielu pokoleń zamieszkują tereny dzisiejszego powiatu dębickiego (m.in Brzostek, Kamienica Dolna, Przeczyca).
Wyniki testu DNA przedstawiciela tej gałęzi rodziny (130178) pokazały, że przynależy on do bardzo rzadkiego w Polsce haplotypu E1b1b1, mającego swe korzenie w Afryce Północnej i Bliskim Wschodzie. Dalsze badania pokażą czy mamy do czynienia z sytuacją wyjątkową (związaną np. z usynowieniem, adopcją któregoś z przodków), czy też zostało uchwycone generalne pochodzenie rodzin Stanaszków, wywodzących się z okolic Brzostka. Haplogrupa E1b1b1 to subgrupa haplogrupy E, zdefiniowanej przez mutację M215. Jest to jedna z głównych męskich linii genetycznych w ludzkim drzewie rodowym. Powstanie E1b1b1 związane jest prawdopodobnie z obszarami wschodniej Afryki, Półwyspem Arabskim i Bliskim Wschodem, skąd nastąpiła szeroka ekspansja na tereny śródziemnomorskie. Przypuszcza się, że miało to związek z rozprzestrzenianiem się rolnictwa w okresie neolitu. Z tego właśnie obszaru wywodzi się większość europejskich linii rodowych, w tym prawdopodobnie i przodkowie podkarpackiej linii Stanaszków (nie znamy szczegółowej charakterystyki ich haplogrupy, gdyż wymaga ona przeprowadzenia dodatkowego uszczegółowienia tzw. deep clade). Wszystko jednak wskazuje na to, że ich antenaci zamieszkiwali w przeszłości południową lub południowo-wschodnią Europę (Włochy, Bałkany). Niewykluczone, że ich przodkami byli - wywodzący się z terenów Rumunii - Wołosi, licznie zasiedlający w średniowieczu tereny Podkarpacia i Podhala. Charakteryzuje ich m.in. niezbyt wysoki wzrost oraz ciemna pigmentacja oczu i włosów. Jeśli hipoteza ta byłaby słuszna to przynależeliby oni do jednej z odmian haplogrupy E1b1b1, tj. E1b1b1a2 (mutacja E-V13), która w Europie jest szczególnie popularna na Bałkanach, pośród Albańczyków, Macedończyków, Greków, Bułgarów, Rumunów i Serbów (potomkowie pierwotnych mieszkańców dawnej rzymskiej prowincji Mezji, a wiec starożytnych Daków i Traków). Wszystkie dotychczasowe analizy filogenetyczne silnie sugerują, że właśnie stamtąd dokonało się masowe rozprzestrzenienie tej odmiany haplogrupy E do centralnej i północnej Europy. Co ciekawe haplogrupa E1b1b1 występuje dość licznie w Walii, Anglii i Szkocji, co powszechnie wiąże się ze stacjonującymi tamże w I-IV w. n.e. legionistami rzymskimi. Ich potomkami byli m.in. słynni bracia Wright (zob. Wright Surname DNA Project), czy angielski medyk królewski William Harvey (zob. Harvey Y-DNA Genetic Project). W teście uwzględniającym 37 markerów, w bazie danych FTDNA, nie znaleziono żadnych profili genetycznych, które byłyby podobne do przebadanego. W jeszcze większej bazie danych DNA, jaką jest Y-base również brak było zbieżnych profili na poziomie 37 markerów. Znaleziono za to jedną osobę o identycznych 12 markerach, co sugeruję pokrewieństwo między obiema rodzinami, sięgające jednak późnej starożytności lub względnie średniowiecza. Był nią rodowity Belg z Picardy - pan Brasseur (R6NW5). Wystąpiła również jedna osoba, której profill genetyczny przy porównaniu 12 markerów różnił się zaledwie 1 mutacją. Był nią rodowity Anglik pan Broadhurst (VJ4JR). Ponadto przedstawiciel linii podkarpackiej Stanaszków silnie nawiązywał do 900-osobowej grupy kontrolnej tzw. wczesnych Europejczyków (Cro-Early Europeans), z którymi dzielił wszystkie 9 przebadanych markerów. Porównania profili genetycznych przedstawicieli rodzin Stanaszków z linii podkarpackiej (130178), warszawskiej (N62965) i beskidzkiej (128035) całkowicie wykluczają jakiekolwiek bliskie ich pokrewieństwo. Wszyscy wspomniani wyżej przedstawiciele poszczególnych "klanów" przynależą do odmiennych haplogrup (odpowiednio E1b1b1, R1a1 i R1b1b2), co świadczy o innym ich genetycznym (etnicznym) pochodzeniu.
*** POTENCJALNI KREWNIACY STANASZKÓW ***
STANIASZKOWIE
Istnieje prawdopodobieństwo, że niektóre gałęzie tego, dość licznego rodu wywodzą się bezpośrednio z rodziny Stanaszków. Dotyczy to w szczególności mieszkańców dawnego zaboru rosyjskiego, gdzie forma Staniaszek, była łatwiejsza do wymówienia (i napisania) dla rosyjskojęzycznych urzędników. Wymienne formy zapisu znane są m.in. z archiwaliów dotyczących warszawskiej linii Stanaszków. Obecnie rodzina Staniaszków liczy około 1240 osób, z których najwięcej żyje w powiatach i miastach Piotrków Trybunalski (178), Sochaczew (145), Ostrów Mazowiecka (122) i Warszawa (92). Można zatem wyróżnić cztery podstawowe linie rodowe Staniaszków, z których zapewne pochodzą pozostałe rodziny z innych rejonów Polski. Są to więc: LINIA PIOTRKOWSKA, SOCHACZEWSKA, OSTROWSKA i WARSZAWSKA.
STANIASZKOWIE - LINIA PIOTRKOWSKA
Wyniki testu DNA przedstawiciela rodziny Staniaszków (kod N27945) rodem z okolic Piotrkowa Trybunalskiego pokazały, że członkowie tej gałęzi rodu podobnie jak Stanaszkowie z linii warszawskiej, również przynależą do haplotypu R1a1, jakkolwiek do innej jego odmiany. Przy porównaniu 12 markerów identyczny profil genetyczny posiadało ze Staniaszkami aż 10 osób o polskich i anglosaskich nazwiskach (Adamczak, Mischke, Koruba, Checkal, Dudzik, Mousin, Kling, Schoneman, Vance, Czull). Osób różniących się zaledwie jedną mutacją również było dość sporo, bo aż 15. Po zamianie testu przedstawiciela rodziny Staniaszków z 12 na 37 markerów znaleziono tylko jedną osobę rodem z Warszawy o nazwisku Pogłód, która przy porównaniu 25 markerów różniła się zaledwie 1 mutacją. Oznacza to, że z prawdopodobieństwem sięgającym 98% miała ona ze Staniaszkami z Piotrkowa wspólnego przodka, który żył około 600 lat temu. Nie znaleziono natomiast żadnej osoby o takim samym profilu genetycznym przy porównaniu 37 markerów. Bliższe związki ujawnią się dopiero zapewne po przeprowadzeniu zamiany testu na 67 markerów, gdyż aż 16 osób różniło się zaledwie 2 mutacjami przy porównaniu 25 markerów. Porównanie przedstawiciela warszawskiej linii Stanaszków (N62965) z przedstawicielem rodziny Staniaszków (N27945) wykluczyło bliskie pokrewieństwo obu rodzin, pomimo iż obydwaj reprezentowali ten sam haplotyp (R1a1). Różnica profili genetycznych (odległość genetyczna - 5 mutacji; niezgodność 4 markerów DYS#390, DYS#391, DYS385a, DYS#389-2) wskazuje jedynie na baaardzo dalekie pokrewieństwo, sięgające czasów starożytnych, kiedy w naszym kręgu kulturowym nie było jeszcze nazwisk. Dane genetyczne i genealogiczne sugerują, ze prawdopodobieństwo istnienia wspólnego przodka obu rodów żyjącego 34 pokolenia wstecz (a wiec około 850 lat temu) wynosi niespełna 13 procent. Rodziny Stanaszków z linii warszawskiej i Staniaszków z linii piotrkowskiej nie były zatem ze sobą spokrewnione, jakkolwiek nie można tego wykluczyć w odniesieniu do innych gałęzi obu rodzin. STANIASZKOWIE - LINIA WARSZAWSKA (GRUPA 2) Wszyscy potomkowie tej gałęzi rodziny wywodzą się od Sebastiana Staniaszka (ur. 1.02.1785) - mieszkańca nadświdrzańskiego Sępochowa w parafii Kołbiel. Wyniki testu DNA pana Staniaszka (kod 128036) pokazały, że członkowie tej gałęzi rodu podobnie jak Stanaszkowie z linii warszawskiej, również przynależą do haplotypu R1a1, jakkolwiek do innej jego odmiany. W ogromnej bazie danych FTDNA nie znaleziono żadnej osoby o identycznych 12 markerach, co przedstawiciel warszawskiej linii Staniaszków. W ogólnoświatowej bazie Y-base znaleziono natomiast aż 29 osób, których profil genetyczny różnił się zaledwie jedną mutacją. Były to osoby o słowiańskich (Pavlicek, Kozłowski, Hatalski, Ogłodziński, Zalewski, Gorny, Stadnyk, Parvanov) i germańskich (List, Gulbransen, Peterson, Brooks, Wills, Heath, Borders, Isaak, Christman, Whetzel, Nelson, Baldwin, Jenkins, Myers, Lauer, Shellenberger, Bornecrantz) nazwiskach, wywodzący się z różnych krajów Europy (Polska, Czechy, Niemcy, Norwegia, Anglia, Ukraina, Bułgaria, Szwajcaria, Szwecja). Porównanie przedstawicieli warszawskich linii Stanaszków (N62965) i Staniaszków (128036) wykluczyło bliskie pokrewieństwo obu rodzin, pomimo iż obydwaj reprezentowali ten sam haplotyp (R1a1). Różnica profili genetycznych (odległość genetyczna - 4 mutacje; niezgodność 3 markerów DYS#390, DYS#439, DYS#389-2) wskazuje jedynie na baaardzo dalekie pokrewieństwo, kiedy w naszym kręgu kulturowym nie było jeszcze nazwisk. Dane genetyczne i genealogiczne sugerują, ze prawdopodobieństwo istnienia wspólnego przodka obu rodów żyjącego 32 pokolenia wstecz (a wiec około 800 lat temu) wynosi około 27 procent. Rodziny Stanaszków i Staniaszków z linii warszawskich nie były zatem ze sobą blisko spokrewnione, jakkolwiek nie można tego wykluczyć w odniesieniu do innych gałęzi obu rodzin.
STANUSZKOWIE Z RUDY KAMERALNEJ
Obecnie rodzina Stanuszków liczy około 193 osób, z czego większość zamieszkuje okolice Tarnowa, Brzeska i Nowego Sącza. Najstarsi znani przedstawiciele tej rodziny wywodzili się z Rudy Kameralnej, Filipowic w gminie Zakliczyn, powiecie tarnowskim i województwie małopolskim. Wyniki testu pana Stanuszka (kod N88045), obywatela USA, którego dziadek pochodził z Rudy Kameralnej pokazały, że przynależy on do popularnej w Europie Zachodniej haplogrupy R1b (R1b1b2). Test jest bezsprzecznym dowodem, że wspomniana rodzina w stosunkowo nieodległej przeszłości (najdalej w średniowieczu) przybyła na tereny Podkarpacia wraz z jedną z fal osadników niemieckich, być może tzw. Głuchoniemców (por. wyniki testu rodziny Wojnarskich/Weinerów). Należy zatem przypuszczać, iż nazwisko Stanuszek ma w tym wypadku charakter wtórny, określający w przeszłości jakąś konkretną osobę (zapewne jakiegoś Stanisława), od której wywodzili się pozostali członkowie rodu. Przy porównaniu 12 markerów identyczny profil genetyczny ze Stanuszkami posiadały 3 osoby. Dwie z nich wywodziły się z tej samej rodziny o anglosaskim nazwisku Rose, natomiast jedna z prawdopodobnie włoskiej rodziny o nazwisku Saarloos. Na obecnym etapie badań należy przyjąć, iż rodziny Stanaszków i Stanuszków nie były ze sobą spokrewnione, jakkolwiek nie można tego wykluczyć w odniesieniu do innych, niepoznanych dotychczas gałęzi rodowych.
STANISZEWSCY Z WARSZAWY
Wyniki testu DNA przedstawiciela rodziny Staniszewskich (kod 121244) pokazały, ze członkowie tej gałęzi rodu przynależą do dość rzadkiej w Polsce haplogrupy J1 (M267), która powstała ok. 10 tys. lat temu na Bliskim Wschodzie, a następnie rozprzestrzeniła sie na terenach Turcji, Arabii, a nawet w północnej Afryce. Haplogrupa ta jest związana zarówno z rozwojem rolnictwa w neolicie, jak również spotyka sie ja współcześnie u ¼ ludności Bliskiego Wschodu (Izrael, Irak, Liban). Wszystko wskazuje na to, ze przebadana linia Staniszewskich z Warszawy wykazuje bliskie związki z Żydami Aszkenazyjskimi, którzy przed II wojna światową licznie zamieszkiwali centralną i wschodnią Europę. Aszkenazyjczycy (hebr. אַשְׁכְּנָזִים, Żydzi aszkenazyjscy - od biblijnego syna Gomera - Aszkenaza, którego potomków utożsamiono w średniowieczu z mieszkańcami Niemiec) - określenie ludności żydowskiej zamieszkującej Europę środkową, wschodnią i częściowo zachodnią, a od XVII wieku również Amerykę. Do czasu Holocaustu posługiwali się językiem jidysz (opartym na języku niemieckim), co obok różnic religijnych, było podstawową cechą odróżniającą ich od Żydów sefardyjskich. Na przełomie XII i XIII wieku duże grupy Żydów, mieszkających na terenach Niemiec, musiały opuścić miejsce swego zamieszkania. Gonieni prześladowaniami i edyktami, wypędzeni Żydzi przybywali do Polski, gdzie dzięki przywilejom mieli dobre warunki życia. Ten ruch migracyjny Żydów zwiększył się jeszcze w okresie reformacji, gdy nasiliły się prześladowania w zachodniej Europie. Przybywających z Niemiec Żydów nazywano Aszkenazim, od biblijnej nazwy Niemiec, Aszkenaz. Żydzi Aszkenazyjscy narzucili polskiej społeczności żydowskiej własny język i kulturę religijną. Bardzo mocno zaistnieli w gospodarce krajowej, stanowiąc pomost pomiędzy szlachtą a chłopami. Żydzi przede wszystkim zajmowali się handlem. Stworzyli na terenie Rzeczpospolitej Obojga Narodów bogatą kulturę, z własnym sposobem życia, językiem potocznym (jidysz), wymową hebrajską i odmienną liturgią. W ogromnej bazie danych FTDNA nie znaleziono ani jednej osoby o identycznych 12 markerach jak Staniszewscy z Warszawy. Profil genetyczny niejakiego pana Frazera z USA, różnił się natomiast zaledwie 1 mutacją. W jeszcze większej bazie DNA Y-base wystąpiła tylko jedna osoba o nazwisku Bearrick (kod Z5UU3) z McAlester w stanie Oklahoma (USA), która miała taki sam profil, jakkolwiek przebadała ona tylko 8 markerów. Ponadto profil 12 markerów Staniszewskich był identyczny jak modelowy dla haplotypu J1 (J1-Abraham Type), stworzony w oparciu o dane ludności syryjskiej. Po przeprowadzeniu zamiany testu z 12 na 37 markerów znaleziono dwie osoby, różniące się od Staniszewskich zaledwie czterema mutacjami, co wskazuje na historyczne pokrewieństwo tych rodzin (istnieje prawie 99% prawdopodobieństwo, że 700 lat temu posiadali oni wspólnego, męskiego przodka). Był to wspomniany wcześniej pan Frazer oraz pan Shirek/Scherek, rodem z Poznania. W ogólnej bazie danych (Y-base) znaleziono ponadto pana Rosenberga, rodem z miejscowości Stropkov na Słowacji, którego test również różnił się 4 mutacjami. Kolejne cztery osoby (o nazwiskach Kaplan, Cohen, Heft i Newman) różniły się 5 mutacjami, co także świadczy o dość bliskich związkach krewniaczych tych rodzin. Po uszczegółowieniu testu do 67 markerów znaleziono 3 osoby, których profil genetyczny różnił się od przedstawiciela Staniszewskich z Warszawy 7 mutacjami, co dowodzi ich niezbyt odległego w czasie pokrewieństwa. Kalkulacja FTDNA (przy założeniu braku związków rodzinnych między obiema rodzinami w ciągu ostatnich 5 pokoleń) sugeruje, że najbliżej jest spokrewniony pan Paul/Pavlotsky (wspólny przodek ok. 700 lat temu z prawdopodobieństwem 99,1%), następnie wspomniany wyżej pan Frazer (wspólny przodek ok. 700 lat temu z prawdopodobieństwem 98,3%) oraz pan Heft (wspólny przodek ok. 700 lat temu z prawdopodobieństwem 98,2%). Rodzina Staniszewskich nie posiada wspólnych przodków w linii męskiej z żadną z dotychczas przebadanych LINII STANASZKÓW, jakkolwiek nie można tego wykluczyć w toku dalszych badań.
STANEKE Z ROTTERDAMU
Przebadana gałąź rodziny Staneke wywodziła się z Rotterdamu (Holandia), a wcześniej z Amsterdamu i Rugii. Według przekazanych informacji najstarszy przodek, który osiadł w Niderlandach – luteranin Claas Staneke (ur. 1707) – wywodził się z miejscowości Wittow na Rugii.
Wyniki testu pana Staneke (kod N111975)pokazały, że przynależy on do popularnej w Europie Zachodniej haplogrupy R1b1a2, łączonej w szczególności z ludnością celtycką i germańską. Przy porównaniu 12markerów identyczny profil genetyczny z przedstawicielem rodziny Staneke posiadało przynajmniej 21 osób o anglosasko brzmiących nazwiskach Cameron, Clingin,De la Rosa, Feagan, Giraud, Goddard, Guido, Holly, Howard, Marcos, Miller, Morison, Morse, Nottage, Peacock, Peck, Schaerer, Stroud, Taillon, Tedford, Todd. Bliższe pokrewieństwo z którąś z tych rodzin pokazałoby dopiero uszczegółowienie testu (Y-25-111).
Na obecnym etapie badań należy przyjąć, iż przebadane rodziny Stanaszków i Staneke nie były ze sobą spokrewnione, jakkolwiek nie można tego wykluczyć w odniesieniu do innych, niepoznanych dotychczas gałęzi rodowych. Wskazuje na to pośrednio nazwisko Staneke, które niewątpliwie wywodzi się ze świata słowiańskiego, oznaczając potomka bliżej nieznanego Stanka.
ŻELAWSCY Z ROZDZIELA i DZIERĄŻNI
Rodzina Żelawskich, której przedstawiciela przebadano w Projekcie (kod N81801), wywodziła się z województwa sandomierskiego, choć dziedziczyła również i w innych częściach kraju (m.in. w Dzierążni w pow. pińczowskim). Najstarszym znanym przodkiem był Tomasz Żelawski (ur. ok. 1710) - szlachcic, dziedzic części dóbr Rozdziele (gm. Żegocina, pow. bocheński). Już na początku XIX w. był on przypisany do herbu Jelita. Jako iż zaszło podejrzenie, co do pochodzenia Żelawskich z Rozdziela od mazowieckich Żelawskich z Żelawina herbu Pobóg (prawdopodobnie spokrewnionych ze Stanaszkami z Żelawina), postanowiono przebadać tę linię rodową. Wyniki testu przedstawiciela rodziny Żelawskich z Rozdziela (N81801) pokazały, że nie jest on spokrewniony ze Stanaszkami z Żelawina (grupa 1), mimo iż przynależy do tej samej linii genetycznej (haplotyp R1a1). Odległość pomiędzy nimi przy uwzględnieniu zaledwie 12 markerów wynosiła aż 9 mutacji, co wskazuje jedynie na baaardzo dalekie pokrewieństwo, sięgające czasów przedhistorycznych. Co ciekawe w bazie danych FTDNA nie znaleziono żadnej osoby o podobnym profilu genetycznym do Żelawskich. Dopiero w jeszcze większej bazie Y-search natrafiono na 5 osób, których wyniki testów 12 markerów różniły się zaledwie 1 mutacją. Pochodziły one z Polski (Frankowicz, kod DJT5K; Meciński, kod 84JT4), północnych Niemiec (Bornholdt, kod TQJCB), Szwecji (Pearson, kod 5QUR8) i Estonii (Kammer, kod 5J4EC). Niestety nie można nic powiedzieć o bliższym pokrewieństwie genetycznym Żelawskich z Rozdziela z którymś z wyżej wymienionych mężczyzn, gdyż wymagałoby to zrobienia dodatkowych, bardziej szczegółowych testów (Y-25, Y-37 lub Y-67). Jak można jednak zauważyć, wyniki testu DNA pokazały, że przedstawiciele tej gałęzi rodziny Żelawskich (podobnie jak rodzina administratora Projektu) przynależą do "północnego" wariantu haplotypu R1a1, związanego być może ze Słowianami Połabskimi. W świetle przeprowadzonych badań należy również przypuszczać, że Żelawscy z Rozdziela mogli rzeczywiście pieczętować się herbem Jelita i nie mieć związku z rodziną o tym samym nazwisku, pieczętującą się herbem Pobóg i wywodzącą z Żelawina w dawnej ziemi czerskiej. Oczywiście nie można jednak założyć, że przebadane linie rodowe są miarodajne dla obu rodzin (usynowienia, adopcje itp.).
GENETYCZNI KREWNIACY RODZINY STANASZKÓW
W tym miejscu rozpatrywać będziemy dane genealogiczne i genetyczne osób, które pomimo iż posiadają inne nazwiska, są związane ze Stanaszkami bliskim pokrewieństwem genetycznym.
POGŁODZIŃSCY Z TOMASZOWA LUBELSKIEGO
Z informacji zgromadzonych przez pana Pogłodzińskiego (N16931) wiadomo jest, ze pierwotnie rodzina nosiła nazwisko Waśniewski z przydomkiem Pogłod. Z czasem zaczęła używać samego przydomka, by następnie pozostać przy spolszczonej jego formie – Pogłodziński. Pierwotnym gniazdem rodowym było prawdopodobnie miasteczko Rawa w gminie Michów, powiecie lubartowskim (XVI w.), następnie Biłgoraj (XVII w.), a w końcu Tomaszów Lubelski i Wielkopolska (dwie linie rodowe, które rozdzieliły się w XVIII w.). Hipotetyczni protoplaści Pogłodów – Waśniewscy herbu Pobóg zamieszkiwali cztery wioski w parafii Grzebsk w powiecie mławskim, tj. Waśniewo-Opiechy i Waśniewo-Gluchy (Pobogi) oraz Waśniewo-Goździe. Waśniewscy mieli około sześciu przydomków, z których jednym był Pogłod. Wiadomo jest z herbarzy, ze część z nich przybyła na tamte tereny przed XVI wiekiem z ziemi krakowskiej i sandomierskiej. Profil genetyczny pana Pogłodzińskiego (N16931) różnił się o 6 mutacji (61/67 markerów) od pana Mitchell’a (kod TP7T5; nazwisko Mitchell zostało zmienione po emigracji rodziny z okolic Drezna /Saksonia/ w 1910 roku do Wielkiej Brytanii; pierwotnie brzmiało ono RUNGE), co oznacza, ze mieli oni ze sobą wspólnego przodka. Zakładając brak pokrewieństwa miedzy obiema rodzinami w ciągu przynajmniej 10 ostatnich pokoleń (wiemy to z danych genealogicznych), należy przyjąć, ze żył on miedzy 1250 (99,7% pewności), a 1450 rokiem (94,6% pewności).
STANKE Z CHEŁMA
Prawdopodobnie kluczowy dla rozwikłania pochodzenia warszawskiej gałęzi Stanaszków jest znaleziony w europejskiej bazie danych chromosomu Y (Genebase) profil genetyczny pana Rudolfa Stanke. Udało się ustalić, że przodek pana Stanke, Heinrich, żyjący na przełomie XVIII i XIX wieku, pochodził z kolonii niemieckiej w okolicy Chełma na Lubelszczyźnie, a więc praktycznie z tych samych terenów co dotychczas najbliżej spokrewniony ze Stanaszkami - p. Pogłodziński. Rodzina była ewangelicka i przybyła na Lubelszczyznę w latach 1795-1809 z Pomorza lub Prus.
Porównanie 20 najważniejszych markerów pokazało, że aż 19 z nich jest tożsama z markerami Stanaszków z warszawskiej linii rodziny. Test 40 markerów zwiększył odległość genetyczną obydwu profili do 3 mutacji, co również sugeruje bliskie pokrewieństwo. Można zatem przyjąć, że wspólny przodek obu rodzin żył nie wcześniej niż w średniowieczu.
Poza prawie identycznymi genami, uderza również podobieństwo nazwisk (Stanke-Stanek-Stanaszek), co wydaje się nie być dziełem przypadku.
Według obecnych ustaleń, wspólny przodek obydwu rodzin mieszkał prawdopodobnie w rejonie Torunia-Świecia-Chojnic.
RODZINA I ZNAJOMI ADMINISTRATORA PROJEKTU
WOJNARSCY Z BAWOROWA I ZASTAWIA
Gniazdem rodowym tej gałęzi rodziny są dwie, podtarnopolskie wsie – Baworów i Zastawie na dawnych Kresach Wschodnich. Wiadomo jest z zapisów parafialnych, że najstarszy znany przodek – Sebastian Wojnarski (Woinarski, Woynarski) – przybył tu około 1765 roku z nieznanych stron. Według językoznawców nazwisko Wojnarski pochodzi od starogermańskich słów Weiner lub Woiner co powoduje, iż wstępnie należy się liczyć z germańskimi (niemieckimi) antenatami tej rodziny. Wyniki testu DNA (Y-37) przedstawiciela Wojnarskich z Warszawy, wywodzących się z wyżej wspomnianego Zastawia (169599) pokazały, że przynależy on do jednej z odmian haplotypu R1b (R1b1b2), szeroko rozpowszechnionego na terenach Europy Zachodniej. Test jest bezsprzecznym dowodem, że wspomniana rodzina w stosunkowo nieodległej przeszłości (najdalej w średniowieczu) przybyła na tereny Polski i Ukrainy wraz z jedną z fal osadników niemieckich (lub szkockich?), co potwierdza przypuszczenia językoznawców. Bardziej szczegółowa lokalizacja terenów, z których nastąpiła migracja Wojnarskich (Weinerów), wymaga przeprowadzeniu dodatkowego testu uszczegółowienia haplogrupy (tzw. deep clade). Na początku przebadano podstawowe 12 markerów na chromosomie Y, mówiące jedynie o ogólnym pokrewieństwie. W bazie danych FTDNA znaleziono tylko jedną osobę (Dale Friedman) o identycznym genetycznym profilu. Nie był on jednak bliżej spokrewniony z Wojnarskimi, gdyż nie ujawniło tego porównanie dalszych markerów (wykonał on test Y-67). W ogromnej bazie danych genetycznych Y-search znaleziono 6 osób o podobnych profilach genetycznych do Wojnarskich z Baworowa i Zastawia, przy czym wszystkie one pochodziły z terenów Europy Zachodniej (Niemcy, Szwajcaria, Francja, Irlandia i Anglia). Najbliżej spokrewnioną okazał się pan Watzke (kod SF3P4) – Niemiec sudecki, wywodzący swój ród z miasteczka Kulm (Chlumec) we wschodniej części Saksonii. Przy porównaniu 28 markerów, odległość genetyczna między rodzinami Wojnarskich i Watzke wynosiła zaledwie 2 mutacje, co świadczy o historycznym ich pokrewieństwie, nie wykraczającym poza ramy średniowiecza. Dość blisko spokrewniony (4 mutacje na 32 markery) okazał się również pan Francis, rodem ze Szwajcarii (kod DEEJD). Kolejnymi osobami o podobnych profilach genetycznych (różnica 3 mutacji przy porównaniu 25 markerów) byli pochodzący z Francji – panowie Hopkins (kod FXXXJ) i Theriot (kod CSMFK). Stosunkowo blisko spokrewnieni byli również panowie – Phelan (kod WQNR5) z Irlandii (2 mutacje na 23 markery) oraz pan Allen (kod ZX2GM) z Anglii (2 mutacje na 22 markery). Przeprowadzone porównania jednoznacznie wskazują, iż tereny szeroko pojętej Europy Zachodniej, były obszarem z którego wyemigrowali w przeszłości Wojnarscy (Weinerowie). Przełomem w badaniach nad pochodzeniem przodków rodziny okazały się trzy testy DNA, udostępnione z Projektu Wojnarskich (www.dnaheritage.com) pana Wiesława Wojnarskiego. Pierwszy z nich dotyczył przedstawiciela innej gałęzi Wojnarskich z Zastawia – pana Wojnarskiego z Poznania, natomiast drugi i trzeci odnosił się do dwóch przedstawicieli z rodzin Wojnarów z podkarpackiej Korczyny koło Krosna. Okazało się, że wszyscy czterej panowie są ze sobą bardzo blisko spokrewnieni. Porównanie 32 najważniejszych markerów przedstawicieli rodzin Wojnarskich z Warszawy i Poznania wykazało pełną zgodność ich profili genetycznych, co wskazuje na bardzo bliskie pokrewieństwo obu gałęzi rodu. Identyczny wynik testu potwierdza ponadto jedność i starożytność profilu genetycznego wszystkich Wojnarskich z Baworowa i Zastawia. Można zatem wykluczyć adopcje, czy nieślubne dzieci w obydwu tych gałęziach rodu, przynajmniej na przestrzeni ostatnich 300 lat. Kolejne porównanie 21 głównych markerów przedstawicieli obydwu linii Wojnarskich z Baworowa oraz dwóch gałęzi Wojnarów z Korczyny pokazało, iż obydwie rodziny również są ze sobą bardzo blisko spokrewnione. Jeden z Wojnarów posiadał identyczny profil genetyczny, natomiast drugi różnił się od Wojnarskich zaledwie 1 mutacją (w obrębie szybko mutującego markera DYS#GATA-H4). Oznacza to, iż od wspólnego przodka obie rodziny dzieliło co najwyżej kilka pokoleń. W świetle przeprowadzonych badan, możemy z ogromnym prawdopodobieństwem (graniczącym nieomal z pewnością) przypuszczać, iż najstarszy przodek Wojnarskich – Sebastian (ur. ok. 1725) przybył do Baworowa z Korczyny na Podkarpaciu, gdzie znajdowało się polskie „gniazdo” tej rodziny. Zapewne już po przybyciu w nowe miejsce dodał on do swego nazwiska sufiks –ski, dla podkreślenia swojej polskości w przeważającym żywiole Rusińskim (ukraińskim). Wiadomo również, że Wojnarowie z Korczyny (niem. Kotkenhau „piękne błoto”) wywodzili się z osadników niemieckich tzw. Głuchoniemców i pierwotnie nosili nazwisko Weiner. Przybyli oni prawdopodobnie z terenów Saksonii lub/i Holandii wraz z innymi osiadłymi tu rodzinami, m.in. Pelczarów (Peltzer), Prajznarów (Preisner), Kielarów (Keller), Glazarów (Glaser), Bytnarów (Bittner), czy Balawejderów (Bärenwälder).
UCZESTNICY PROJEKTU:
1. Stanaszek (kod N62965) - grupa urzecka (grupa 1)
2. Gawin (kod 328716) - grupa urzecka (grupa 1)
3. Rosłonek (kod 280015) - grupa urzecka (grupa 1)
4. Jobda (kod N87722) - grupa urzecka (grupa 1)
5. Staniszewski (kod 121244) - potencjalni krewniacy: Staniszewscy z Warszawy
6. Staniaszek (kod N27945) - potencjalni krewniacy: linia piotrkowska Staniaszków (grupa 1)
7. Pogłodziński (kod N16931) - potencjalni krewniacy: krewniacy genetyczni
8. Stanaszek (kod 129810) - linia beskidzka (grupa 2A)
9. Stanaszek (kod 128035) - linia beskidzka (grupa 2B)
10. Stanaszek (kod 129996) - linia beskidzka (grupa 2C)
11. Stanaszek (kod 130178) - linia podkarpacka (grupa 3)
12. Staniaszek (kod 128036) - potencjalni krewniacy: linia warszawska Staniaszków
13. Stanaszek (kod 131475) - linia sądecka (test w toku)
14. Żelawski (kod N81801) - potencjalni krewniacy; Żelawscy z Rozdziela i Dzierążni
15. Wojnarski (kod 169599) - rodzina administratora projektu, niezwiązana z głównym nurtem badań
16. Stanuszek (kod N88045) - potencjalni krewniacy; Stanuszkowie z Rudy Kameralnej
17. Stanke (Genebase) - potencjalni krewniacy: krewniacy genetyczni
18. Staneke (kod N111975) - potencjalni krewniacy; Staneke z Rotterdamu
* wszystkie wyniki testów uczestników projektu znajdują się w zakładce "Y Results"
1. GRUPA URZECKA (GRUPA 1)
Badania genetyczne ponad 80 rodzin, które od pokoleń zamieszkują region nadwiślańskiego Urzecza wykazały, że przynajmniej pięć z nich (Gawin, Jobda, Rosłonek, Stanaszek i prawdopodobnie Kozłowski) przynależy do mutacji R1a-YP1361 i jej młodszej podgałęzi YP1363. Obecnie próbujemy ustalić czy owe rodziny są ze sobą spokrewnione jeszcze bliżej, czy też nie. Obrazowo można by powiedzieć, iż szukamy niejako „genu urzeckiego” charakterystycznego dla wszystkich wspomnianych rodzin. Znalezienie bowiem chociażby jednej, jeszcze młodszej (niż YP1363) mutacji w zestawieniu z bliskością zamieszkania interesujących nas rodzin (maksymalnie w promieniu 10 km) pozwolą nam ustalić czy wywodzą się one w linii męskiej z jednego przodka. Zagadkę tę pomogą rozwiązać dalsze testy oparte o mutacje młodsze niż YP1363.
Jednocześnie należy podkreślić, że wykazanie wspólnego pochodzenia Gawinów, Jobdów, Kozłowskich, Rosłonków i Stanaszków tak czy owak będzie miało charakter, bardzo daleki, średniowieczny, kiedy to większość naszych rodzin miała wspólnych przodków w różnych gałęziach genealogicznych, jako że pula genetyczna była dość ograniczona. Ponadto mówimy o przodkach wyłącznie w linii męskiej, pomijając całą ich mnogość (4 dziadków, 8 pradziadków, 16 prapradziadków, 32 prapradziadków itd.) w pozostałych liniach. Dziesięć pokoleń wstecz (ok. 250 lat temu) powinniśmy mieć już 1024 przodków, zaś 20 pokoleń (ok. 500 lat temu) – ponad milion! Badając linię męską np. w 20 pokoleniu określamy zatem pochodzenie tylko 1/1.000.000 części naszych przodków... Ustalenie pokrewieństwa między rodzinami Gawinów, Jobdów, Kozłowskich, Rosłonków i Stanaszków ma więc charakter czysto historyczny, nie pociągający za sobą żadnych konsekwencji genetycznych (związanych na przykład z tzw. kojarzeniem krewniaczym). Podobne badania pokrewieństw ustala się obecnie z powodzeniem m.in. w obrębie rodów szlacheckich czy klanów szkockich, zjednoczonych wspólnym rodowym znakiem (herbem), a noszących dziś różne nazwiska (zwykle związane z nazwami włości, które dziedziczyli).
KLAN GAWINÓW (?)
Dzięki szczegółowemu testowi Big Y rodziny Stanaszków, znane jest 6 nowych mutacji (YFS387756, YFS387768, YFS387779, YFS387782, YFS387791, YFS387792) młodszych niż YP1363, a starszych niż wiek XVII. Sprawdzono już, że Stanaszkowie, Rosłonkowie, Jobdowie i Gawinowie dzielą ze sobą aż trzy w/w mutacje (YFS387768+, YFS387782+ i YFS387792+) leżące poniżej YP1363, co jest dowodem na ich historyczne pokrewieństwo, a także na to, że ich wspólny przodek przybył nad Wisłę w okolice Czerska i Góry Kalwarii. Z racji, iż mutacje te okazały się nieprywatne (występują już u czterech rodzin), oficjalnie nadano im nowe nazwy: YFS387768 – YP5509, YFS387782 – YP5510, YFS387792 – YP5511.
Część ze wspomnianych nazwisk (Jobda, Gawin, Rosłonek lub Stanaszek) może mieć zatem charakter przydomkowo-przezwiskowy o stosunkowo późnej metryce. Przyjrzyjmy się im nieco bliżej:
Gawin – nazwisko występuje w niezmienionej formie przynajmniej od 1668 roku. Najstarszym, znanym przodkiem był Wit Gawin (ur. ok. 1640), mieszkaniec Glinek w parafii Góra Kalwaria, a potem Grochowej w par. Jazgarzew. W XVII wieku Gawinowie zamieszkiwali przede wszystkim Żelawin oraz jego część zwaną Jelita, stanowiącą trzon późniejszej Kępy Glinieckiej i niezasiedlonych dziś kęp wiślanych w pobliżu Góry Kalwarii. Nazwisko Gawin pochodzi on nazw miejscowych: Gawin, Gawiny. Pierwotnie stanowiło ono podobno słowiańską przeróbkę walijskiego/irlandzkiego imienia Gawain (Gwalchgwyn).
Jobda – rodzina wywodzi się z Kępy Glinieckiej w parafii Góra Kalwaria, skąd rozeszła się do Otwocka wielkiego, Łukówca, Dziecinowa i Warszawic. Najstarszym znanym przodkiem był Stanisław Jobda vel Jabda z Kępy Glinieckiej, urodzony około 1750 roku. Nazwisko o charakterze przezwiskowym prawdopodobnie powstało od biblijnego imienia Hiob (hebr. iijoib „doświadczony przez Boga”), w staropolszczyźnie realizowanym jako Job. Niewykluczone, że przodek Jobdów przyniósł zatem w przeszłości jakieś tragiczne (hiobowe) wieści lub sam był dotknięty jakimś nieszczęściem.
Rosłonek – rodzina zamieszkiwała w Ostrówcu i Rosłonkach przynajmniej od pierwszej połowy XVIII w. Protoplastą rodu był Wojciech Rosłonek (ur. ok. 1680), od którego być może powstała wieś Rosłonki, stanowiąca dziś południową część Ostrówca (występowała ona na starych mapach oraz w metrykach kościelnych od pocz. XVIII w.). Nazwisko prawdopodobnie pochodzi od imienia Rosłan lub też od cechy osobowej (rosłość). Niewykluczone też, że powstało ono w wyniku osiedlenia się tej gałęzi rodziny (Gawinów?) „na Rosłonkach”, będących być może wcześniejszą nazwą terenową.
Stanaszek – rodzina zamieszkiwała nieistniejącą dziś wieś Żelawin (Jelita, Stary Przewóz) w parafii Góra Kalwaria, stanowiącą część obecnej wsi Glinki (dawna Kępa Gliniecka). Gałęzie tej samej rodziny mieszkające od połowy XVII wieku w Górze Kalwarii i Brześcach używały ponadto form nazwisk – Stankowicz i Stanek. W 2 poł. XVII wieku było już przynajmniej kilka rodzin (po Bartłomieju, Kazimierzu, Franciszku, Stanisławie, Janie, Jakubie, Tomaszu), co sugeruje, iż ewentualna migracja z innych terenów musiała nastąpić znacznie wcześniej. Samo nazwisko prawdopodobnie pochodzi od imienia Stanisław (Gawin?)Gawinowie z Glinek
Rodzina Gawinów wywodzi się z nadwiślańskich Glinek, Kępy Glinieckiej zwanej Jelitami oraz nieistniejącego dziś Żelawina w parafii Góra Kalwaria (Nowa Jerozolima). Najstarszym przodkiem przebadanej gałęzi rodu był Wit Gawin (ur. ok. 1640), w 1668 roku gospodarz w Glinkach, zaś w 1676 roku we wsi Grochowa w parafii Jazgarzew.
Wyniki podstawowego testu DNA Y-12 pokazały, że Gawinowie przynależą do GRUPY POŁUDNIOWOBAŁTYCKIEJ 2, będącej częścią haplogrupy R1a. W laboratorium YSeq potwierdzono przynależność tej rodziny do niewielkiego subkladu R1a-YP5509 razem z Jobdami, Stanaszkami i Rosłonkami z Urzecza, co jest bezspornym dowodem na historyczne ich pokrewieństwo w linii męskiej. Niezwykle ważny byłby test Big-Y przedstawiciela tej rodziny.
Jobdowie z Kępy Glinieckiej, Łukówca i Warszawic
Rodzina Jobdów wywodzi się z Kępy Glinieckiej, z części zwanej Górki (najprawdopodobniej jest to część Żelawina zwana dawniej Grodzisko). W 2 połowie XVIII wieku mieszkali tam Paweł i Stanisław, prawdopodobnie bracia. Synami drugiego z nich byli: Krzysztof (1776-1853), Tomasz (ur. 1777) i Jan (1778-1838). Przebadana gałąź rodu wywodzi się od pierwszego z nich, Krzysztofa, żonatego dwukrotnie - z Marianną Widłak i Krystyną Danielewską, który na skutek pierwszego ożenku skierował swe zainteresowanie ku pobliskim Warszawicom. Jego synem był Mikołaj (ur.1826) przodek większości rodzin zamieszkujących dziś powiat otwocki.
Etymologia nazwiska (przezwiska) Jobda związana jest prawdopodobnie z biblijnym, starotestamentowym imieniem Hiob (hebr. iijoib ‘doświadczony przez Boga’), w staropolszczyźnie realizowanym też jako Job (na Kresach Wschodnich Jow). Niewykluczone, że przodek Jobdów - być może z rodziny Gawinów - przyniósł w przeszłości jakieś tragiczne (hiobowe) wieści lub sam był dotknięty jakimś nieszczęściem, co zadecydowało o jego przydomku, który z czasem wyparł dawne nazwisko.
Wyniki testu DNA Y-37 pokazały, że Jobdowie przynależą do GRUPY POŁUDNIOWOBAŁTYCKIEJ 2, będącej częścią haplogrupy R1a. W laboratorium YSeq potwierdzono przynależność tej rodziny do subkladu R1a-YP1361 razem z innymi krajanami z Urzecza - Gawinem, Kozłowskim, Rosłonkiem i Stanaszkiem, a także innymi rodzinami spoza regionu - Dąbrowskimi, Gruszczyńskimi, Lostowskimi i Levinskovami. Potwierdzono też, że Jobdowie, razem z Gawinami, Rosłonkami i Stanaszkami, przynależą do niewielkiego subkladu YP5509. Niezwykle ważny byłby też test Big-Y przedstawiciela tej rodziny.
Rosłonkowie z Rosłonek i Ostrówca
Rodzina Rosłonków zamieszkiwała w Ostrówcu przynajmniej od pierwszej połowy XVIII w. Protoplastą rodu był prawdopodobnie Wojciech (ur. ok. 1680). Wiele poszlak wskazuje, iż przybył on zza Wisły, z parafii Jazgarzew, podobnie jak inni krewniacy genetyczni Rosłonków - rodzina Gawinów i Kozłów/Kozłowskich. Od czterech synów Wojciecha - Bartłomieja, Marcina, Kazimierza i Franciszka - pochodzą wszyscy Rosłonkowie na prawobrzeżnym Urzeczu. Ich liczne potomstwo sprawiło, że z czasem dla południowej części Ostrówca upowszechniła się nazwa przysiółka Rosłonki, występująca na starych mapach oraz w metrykach kościelnych. Przebadana gałąź rodziny wywodzi się od wspomnianego Franciszka (ur. 1725) i jego syna Macieja (1753-1827), którego niektórzy potomkowie wyprowadzili się do pobliskiego Łukówca. Szczegóły genealogii rodziny Rosłonków można znaleźć tu: http://www.roslonki.pl/index.php/drzewo-genealogiczne
Wyniki podstawowego testu DNA Y-12 pokazały, że Rosłonkowie przynależą do GRUPY POŁUDNIOWOBAŁTYCKIEJ 2, będącej częścią haplogrupy R1a. W laboratorium Y-Seq potwierdzono przynależność tej rodziny do niewielkiego subkladu R1a-YP5509 razem ze Stanaszkami, Jobdami i Gawinami z Urzecza, co jest dowodem na historyczne ich pokrewieństwo w linii męskiej. Niezwykle ważny byłby też test Big-Y przedstawiciela tej rodziny. Test przedstawiciela rodziny Rosłonów z parafii Jazgarzew nie ujawnił pokrewieństwa z rodziną Rosłonków z prawej strony Wisły.
Stanaszkowie z Żelawina, Kępy Glinieckiej, Ostrówca i Piotrowic
Przodkowie wszystkich Stanaszków zamieszkujących od pokoleń powiat otwocki i piaseczyński (Kępa Gliniecka/Hollendry/Żelawin, Góra Kalwaria, Moczydłów, Brześce, Ostrówiec, Otwock Wielki, Piotrowice, Karczew, Otwock) wywodzili się z nadwiślańskiego, a obecnie nieistniejącego Żelawina w dawnej parafii Góra Kalwaria (Nowa Jerozolima), którego znaczna część stanowi integralną część dzisiejszej wsi Glinki. Gałęzie rodziny mieszkające od połowy XVII wieku w Górze Kalwarii i Brześcach używały ponadto form nazwisk – Stankowicz i Stanek.
Protoplastą badanych gałęzi Stanaszków jest Kazimierz (ur. ok. 1650). Był on żonaty z Ewą Puchała, wywodzącą się z pobliskiej wsi Baniocha, a wcześniej z parafii Tarczyn, gdzie znajdowało się gniazdo tego szlacheckiego rodu (Prace Wielkie, Szamoty, Puchały). Synem tej pary był Antoni Stanaszek (ur. 1682 Moczydłów), będący przodkiem wszystkich rodzin o tym nazwisku w okolicy. Następne pokolenia Stanaszków to potomkowie dwóch synów Antoniego - Józefa (ur. 1726) i Kazimierza (ur. 1735), z których pierwszy pozostał na ziemi przodków w Żelawinie, natomiast drugi osiedlił się w pobliskim Ostrówcu.
Większość Stanaszków z okolicy to potomkowie wnuka wspomnianego Józefa - Łukasza Wawrzyńca Stanaszka (1799-1854) - właściciela karczmy w Piotrowicach w parafii Warszawice. Nieliczni Stanaszkowie żyjący w Celestynowie, Podolszynie Nowym i Radomiu - to natomiast potomkowie wnuka wspomnianego Kazimierza - Wawrzyńca Stanaszka (1817-58) - mieszkańca Otwocka Wielkiego.
Wyniki testu DNA Y-111 pokazały, że Stanaszkowie przynależą do GRUPY POŁUDNIOWOBAŁTYCKIEJ 2, będącej częścią haplogrupy R1a. Test Big-Y ujawnił najmłodszą mutację tej rodziny, oznaczoną jako YP1361 i dzieloną początkowo wyłącznie z rodziną Dąbrowskich zamieszkującą dolinę wiślaną niedaleko Wyszogrodu. Wkrótce w laboratorium YSeq potwierdzono tę mutację u drugiej gałęzi Stanaszków (z Ostrówca), których wspólnym przodkiem był Antoni Stanaszek (ur. 1682), a potem też u innych rodzin, w tym także u sąsiadów z Urzecza (Jobdów, Gawinów, Kozłowskich i Rosłonków). Aktualnie ustalono, że Jobdowie, Gawinowie i Rosłonkowie dzielą aż 3 prywatne mutacje Stanaszków (YP5509, YP5510 i YP5511) co jest dowodem na historyczne ich pokrewieństwo w linii męskiej. Wiele wskazuje na to, iż nadrzędną rolę pełniła tu rodzina Gawinów.
Bardzo obiecujący dla rozwikłania pochodzenia Stanaszków wydawał się znaleziony w europejskiej bazie danych chromosomu Y (Genebase) profil genetyczny pana Stanke, rodem z Pomorza/dolnej Wisły. Zbadał on 32 markery, z których 29 jest tożsama z markerami Stanaszków, co może sugerować historyczne pokrewieństwo obu rodzin. Niestety nie dysponujemy żadnymi mutacjami (SNP) tej rodziny. Udało się jedynie ustalić, że przodek pana Stanke (Heinrich), żyjący na przełomie XVIII i XIX wieku, pochodził z kolonii olęderskiej w okolicy Chełma na Lubelszczyźnie, zaś wcześniej mieszkał on nad Wisłą w rejonie Torunia.
STANASZKOWIE - LINIA BESKIDZKA (GRUPA 3)
Wyniki testu DNA przedstawiciela beskidzkiej linii Stanaszków (129810) ze Świnnej Poręby pokazały, że przynależy on do jednej z odmian haplogrupy R1a1. Co ciekawe nie jest on spokrewniony z innym przebadanym przedstawicielem linii beskidzkiej (128035) z Budzowa (por. Stanaszkowie - grupa 2B). Na obecnym etapie badań trudno jest wskazać, która z linii genetycznych jest charakterystyczna dla beskidzkiej linii Stanaszków, a która jest wynikiem np. adopcji (usynowienia) któregoś z przodków. Po sprawdzeniu baz danych FTDNA i Y-base okazało się, że przy porównaniu 12 markerów identyczny profil genetyczny z badanym wariantem linii beskidzkiej Stanaszków posiadało aż 14 osób, wywodzących się w większości ze Szkocji (nazwiska McDonald, Flett), Irlandii (sześciokrotnie nazwisko Turner) i Anglii (nazwiska Faludy, Sanders, Dawson, Barter, Brown), ale także z Węgier (nazwisko Ucekaj) i Czech (nazwisko Vanko). Wskazuje to jednoznacznie, że przodkowie tej gałęzi beskidzkich Stanaszków - podobnie jak przodkowie Stanaszków warszawskich - musieli w przeszłości dość intensywnie żeglować po Bałtyku i Morzu Północnym. Ponadto profil genetyczny tej gałęzi beskidzkich Stanaszków jest bardzo zbliżony do modelowego dla szwedzkich i norweskich Wikingów. W bazie danych wystąpił również szereg osób, których profil genetyczny różnił się zaledwie 1 lub 2 mutacjami. Porównanie pierwszych 12 markerów pokazało, że różnica pomiędzy przedstawicielem Stanaszków ze Świnnej Poręby (129810), a przedstawicielem Stanaszków z linii warszawskiej (N62965) wynosi 3 mutacje. Wyklucza to raczej ich bliskie genetyczne pokrewieństwo, przy czym należy podkreślić, że obydwie rodziny wykazują najsilniejsze związki spośród wszystkich przebadanych gałęzi Stanaszków. Niewątpliwie wywodzili się oni z podobnej - pod względem etnicznym i kulturowym - grupy ludności, zamieszkującej tereny Europy Północnej. Wyniki uszczegółowienia testu (zamiana 12 na 25 markerów) pokazały, że w ogromnej bazie danych genetycznych (ok. 250 tys. osób) nie ma ani jednej osoby o identycznym profilu jak przedstawiciel tej gałęzi beskidzkiej linii Stanaszków. Najbliżej spokrewniony okazał się być, wspomniany wyżej pan Faludy (rodem z Anglii), z którym odległość genetyczna jest bardzo nieznaczna. Zgodność 24 z 25 markerów sugeruje bliskie pokrewieństwo obu rodzin (różnica zaledwie 1 mutacji). Gdybyśmy nie wiedzieli, że Stanaszkowie żyli koło Makowa już od XVII wieku, odległość ta wskazywałaby, że z prawdopodobieństwem sięgającym 95% mieli by oni z rodziną Faludy wspólnego przodka ok. 20 pokoleń wstecz (a wiec ok. 1500 roku). Zakładając jednak, brak pokrewieństwa między rodzinami w ciągu przynajmniej 10 ostatnich pokoleń (wiemy to z danych genealogicznych), należy przypuszczać, że wspólnego przodka mieli oni (z ponad 98% prawdopodobieństwem) około 24 pokolenia wstecz, a wiec ok. 1300-1400 roku. Ponadto aż sześć osób - o nazwiskach Romans, Cholewa, Dalakas, Sterle, Chabreck i Flett - różniło się od przedstawiciela beskidzkiej linii Stanaszków ze Świnnej Poręby zaledwie 2 mutacjami (zgodność 23 z 25 markerów), co również świadczy o stosunkowo bliskim (średniowiecznym) pokrewieństwie tych rodzin. Z około 90% prawdopodobieństwem możemy przyjąć, że wspólny przodek wszystkich tych rodzin żył 24 pokolenia wstecz, czyli około 1300-1400 roku. Zapewne jednak było to nieco wcześniej, niż wspólny przodek rodziny Stanaszków ze Świnnej Poręby i rodziny Faludy z Anglii. Do potencjalnych "genetycznych krewnych" należy też zaliczyć przedstawicieli z rodzin Kalbac (Blatna, Czechy), Woronkow (Rosja), Overstreet (Anglia, USA), Frisch (Graz, Austria) i Garcia (Hiszpania, Meksyk), których odległość genetyczna z przedstawicielem beskidzkiej linii Stanaszków wynosiła zaledwie 3 mutacje, przy porównaniu 25 markerów. Kolejne wyniki zamiany testu z 25 na 37 markerów zwiększyły odległość genetyczną pomiędzy Stanaszkami ze Świnnej Poręby a wcześniejszymi genetycznymi "kuzynami". Najbliżej okazał się spokrewniony, wspomniany już wcześniej pan Chabreck, a także pan Akai. Z ponad 99% prawdopodobieństwem można przyjąć, że ci dwaj panowie mieli ze Stanaszkami beskidzkimi wspólnego przodka 24 pokolenia wstecz, czyli około 1300-1400 roku, a może nawet i później. Ponadto znaleziono dwóch innych panów - Berezika z miejscowości Leski oraz pana Gustafssona (wcześniej Bengtssona) z Holmestad w Szwecji, których odległość genetyczna do beskidzkich Stanaszków wynosiła zaledwie 4 mutacje, przy porównaniu 37 i 30 markerów. Świadczy to, że wspólny przodek tych trzech rodzin z ponad 97% prawdopodobieństwem żył około 1300-1400 roku. Kluczowe dla badań tej gałęzi Stanaszków byłoby uszczegółowienie testu do 67 markerów, które wskazałoby spośród wszystkich, wyżej wymienionych osób najbliżej spokrewnioną rodzinę i co za tym idzie hipotetyczne miejsce ich pochodzenia.
STANASZKOWIE - LINIA BESKIDZKA (GRUPA 4)
Potomkowie przebadanej gałęzi rodziny - przynależącej do tzw. beskidzkiej linii Stanaszków - wywodzą się od Franciszka Stanaszka (ur. ok. 1850) - mieszkańca Budzowa koło Makowa Podhalańskiego.
Wyniki testu DNA przedstawiciela tej gałęzi rodziny (128035) pokazały, że przynależy on do jednej z odmian haplogrupy R1b (R1b1b2), szeroko rozpowszechnionej na terenach Europy Zachodniej. W Polsce wspomniana haplogrupa stanowi wyraźną mniejszość. Dalsze badania pokażą czy mamy do czynienia z sytuacją wyjątkową (związaną np. z usynowieniem, adopcją), czy też zostało uchwycone generalne pochodzenie rodzin Stanaszków, wywodzących się z okolic Suchej Beskidzkiej. Test jest bezsprzecznym dowodem, że wspomniana rodzina w stosunkowo nieodległej przeszłości (najdalej w średniowieczu) przybyła na tereny Podhala i Podbeskidzia wraz z jedną z fal osadników niemieckich (lub szkockich?). Podobne pochodzenie jest charakterystyczne dla wielu rodów góralskich (m.in. Waksmundzkich, Bachledów, czy Szaflarskich). Wiele wskazuje też na to, że ich osadnictwo miało związek z pozyskiwaniem rud żelaza, których liczne wychodnie znane są na Podhalu. W teście uwzględniającym 12 markerów - w ogromnej bazie danych DNA, jaką jest Y-base - znaleziono 12 osób o identycznym genetycznym profilu. Co ciekawe aż połowa z nich przynależała do rodziny Stewart (Stuart) ze Szkocji, jedna osoba o innych nazwisku (Mikels) również pochodziła ze Szkocji, po dwie osoby pochodziły z Włoch (Miranda, Croci) i Hiszpanii (Rodriguez, Garcia) oraz jedna ze Szlezwika-Holsztynu w Niemczech, choć nazwisko zdaje się sugerować raczej wyspiarskie korzenie (Johnson). Niewykluczone zatem, że beskidzcy Stanaszkowie to potomkowie osadników iroszkockich, którzy dość licznie przybywali do Polski w XVII i XVIII w. podczas prześladowań katolików w ich krajach. Osób których profil genetyczny różnił się zaledwie jedną mutacją było ponad sto, przy czym w większości zamieszkiwali oni tereny Europy Zachodniej. W ściślejszych ustaleniach miejsca pochodzenia beskidzkich Stanaszków, może pomóc jedynie dalsze uszczegółowienie testu (zamiana 12 na 37 lub 67 markerów). Porównanie przedstawicieli rodzin Stanaszków z linii warszawskiej (N62965) i beskidzkiej (128035) wyklucza jakiekolwiek bliskie pokrewieństwo obu rodzin, poza ogólnym, związanym z przynależnością do haplogrupy R.
STANASZKOWIE - LINIA BESKIDZKA (GRUPA 2C)
Przodkowie tej gałęzi rodziny od pokoleń zamieszkiwali Suchą Beskidzką (Pikieta) i Maków Dolny (Stanaszkowa i Stanaszkówka).
Wyniki testu DNA przedstawiciela rodziny Stanaszków z Suchej Beskidzkiej (kit 129996) pokazały, że przynależy on do rzadkiej w Polsce haplogrupy I2a, będącej częścią znacznie szerszej haplogrupy I i dominującej w pierwotnym, przedindoeuropejskim(R1a, R1b) zasiedleniu terenów północnych Niemiec, Jutlandii, Skandynawii, Wysp Brytyjskich czy Islandii. Mutacja I2a (P37.2+) prawdopodobnie wykształciła się gdzieś w południowej Europie (Półwysep Bałkański, Sardynia), skąd jej nosiciele rozprzestrzenili się po innych częściach kontynentu. Wielu badaczy łączy część podgrupy I2a z zeslawizowanymi Wenetami, co sugeruje, iż należałoby się jej w przyszłości spodziewać w starożytnym Y-DNA pasa nadbałtyckiego. Obecne wyniki profili genetycznych pokazują, że I2a jest w Polsce stosunkowo rzadka.
Przodkowie Stanaszków z Suchej Beskidzkiej prawdopodobnie zatem mieszkali na terenach Bałkanów, w zachodniej części Morza Śródziemnego oraz w Alpach Dynarskich. W ogromnej bazie danych FTDNA nie znaleziono dotychczas ani jednego krewniaka genetycznego tej rodziny na żadnym poziomie testu (12, 25 i 37 markerów), co niewątpliwie świadczy o rzadkości przebadanej linii genetycznej.
STANASZKOWIE - LINIA PODKARPACKA (GRUPA 3)
Do tej linii należą wszyscy Stanaszkowie, którzy od wielu pokoleń zamieszkują tereny dzisiejszego powiatu dębickiego (m.in Brzostek, Kamienica Dolna, Przeczyca).
Wyniki testu DNA przedstawiciela tej gałęzi rodziny (130178) pokazały, że przynależy on do bardzo rzadkiego w Polsce haplotypu E1b1b1, mającego swe korzenie w Afryce Północnej i Bliskim Wschodzie. Dalsze badania pokażą czy mamy do czynienia z sytuacją wyjątkową (związaną np. z usynowieniem, adopcją któregoś z przodków), czy też zostało uchwycone generalne pochodzenie rodzin Stanaszków, wywodzących się z okolic Brzostka. Haplogrupa E1b1b1 to subgrupa haplogrupy E, zdefiniowanej przez mutację M215. Jest to jedna z głównych męskich linii genetycznych w ludzkim drzewie rodowym. Powstanie E1b1b1 związane jest prawdopodobnie z obszarami wschodniej Afryki, Półwyspem Arabskim i Bliskim Wschodem, skąd nastąpiła szeroka ekspansja na tereny śródziemnomorskie. Przypuszcza się, że miało to związek z rozprzestrzenianiem się rolnictwa w okresie neolitu. Z tego właśnie obszaru wywodzi się większość europejskich linii rodowych, w tym prawdopodobnie i przodkowie podkarpackiej linii Stanaszków (nie znamy szczegółowej charakterystyki ich haplogrupy, gdyż wymaga ona przeprowadzenia dodatkowego uszczegółowienia tzw. deep clade). Wszystko jednak wskazuje na to, że ich antenaci zamieszkiwali w przeszłości południową lub południowo-wschodnią Europę (Włochy, Bałkany). Niewykluczone, że ich przodkami byli - wywodzący się z terenów Rumunii - Wołosi, licznie zasiedlający w średniowieczu tereny Podkarpacia i Podhala. Charakteryzuje ich m.in. niezbyt wysoki wzrost oraz ciemna pigmentacja oczu i włosów. Jeśli hipoteza ta byłaby słuszna to przynależeliby oni do jednej z odmian haplogrupy E1b1b1, tj. E1b1b1a2 (mutacja E-V13), która w Europie jest szczególnie popularna na Bałkanach, pośród Albańczyków, Macedończyków, Greków, Bułgarów, Rumunów i Serbów (potomkowie pierwotnych mieszkańców dawnej rzymskiej prowincji Mezji, a wiec starożytnych Daków i Traków). Wszystkie dotychczasowe analizy filogenetyczne silnie sugerują, że właśnie stamtąd dokonało się masowe rozprzestrzenienie tej odmiany haplogrupy E do centralnej i północnej Europy. Co ciekawe haplogrupa E1b1b1 występuje dość licznie w Walii, Anglii i Szkocji, co powszechnie wiąże się ze stacjonującymi tamże w I-IV w. n.e. legionistami rzymskimi. Ich potomkami byli m.in. słynni bracia Wright (zob. Wright Surname DNA Project), czy angielski medyk królewski William Harvey (zob. Harvey Y-DNA Genetic Project). W teście uwzględniającym 37 markerów, w bazie danych FTDNA, nie znaleziono żadnych profili genetycznych, które byłyby podobne do przebadanego. W jeszcze większej bazie danych DNA, jaką jest Y-base również brak było zbieżnych profili na poziomie 37 markerów. Znaleziono za to jedną osobę o identycznych 12 markerach, co sugeruję pokrewieństwo między obiema rodzinami, sięgające jednak późnej starożytności lub względnie średniowiecza. Był nią rodowity Belg z Picardy - pan Brasseur (R6NW5). Wystąpiła również jedna osoba, której profill genetyczny przy porównaniu 12 markerów różnił się zaledwie 1 mutacją. Był nią rodowity Anglik pan Broadhurst (VJ4JR). Ponadto przedstawiciel linii podkarpackiej Stanaszków silnie nawiązywał do 900-osobowej grupy kontrolnej tzw. wczesnych Europejczyków (Cro-Early Europeans), z którymi dzielił wszystkie 9 przebadanych markerów. Porównania profili genetycznych przedstawicieli rodzin Stanaszków z linii podkarpackiej (130178), warszawskiej (N62965) i beskidzkiej (128035) całkowicie wykluczają jakiekolwiek bliskie ich pokrewieństwo. Wszyscy wspomniani wyżej przedstawiciele poszczególnych "klanów" przynależą do odmiennych haplogrup (odpowiednio E1b1b1, R1a1 i R1b1b2), co świadczy o innym ich genetycznym (etnicznym) pochodzeniu.
*** POTENCJALNI KREWNIACY STANASZKÓW ***
STANIASZKOWIE
Istnieje prawdopodobieństwo, że niektóre gałęzie tego, dość licznego rodu wywodzą się bezpośrednio z rodziny Stanaszków. Dotyczy to w szczególności mieszkańców dawnego zaboru rosyjskiego, gdzie forma Staniaszek, była łatwiejsza do wymówienia (i napisania) dla rosyjskojęzycznych urzędników. Wymienne formy zapisu znane są m.in. z archiwaliów dotyczących warszawskiej linii Stanaszków. Obecnie rodzina Staniaszków liczy około 1240 osób, z których najwięcej żyje w powiatach i miastach Piotrków Trybunalski (178), Sochaczew (145), Ostrów Mazowiecka (122) i Warszawa (92). Można zatem wyróżnić cztery podstawowe linie rodowe Staniaszków, z których zapewne pochodzą pozostałe rodziny z innych rejonów Polski. Są to więc: LINIA PIOTRKOWSKA, SOCHACZEWSKA, OSTROWSKA i WARSZAWSKA.
STANIASZKOWIE - LINIA PIOTRKOWSKA
Wyniki testu DNA przedstawiciela rodziny Staniaszków (kod N27945) rodem z okolic Piotrkowa Trybunalskiego pokazały, że członkowie tej gałęzi rodu podobnie jak Stanaszkowie z linii warszawskiej, również przynależą do haplotypu R1a1, jakkolwiek do innej jego odmiany. Przy porównaniu 12 markerów identyczny profil genetyczny posiadało ze Staniaszkami aż 10 osób o polskich i anglosaskich nazwiskach (Adamczak, Mischke, Koruba, Checkal, Dudzik, Mousin, Kling, Schoneman, Vance, Czull). Osób różniących się zaledwie jedną mutacją również było dość sporo, bo aż 15. Po zamianie testu przedstawiciela rodziny Staniaszków z 12 na 37 markerów znaleziono tylko jedną osobę rodem z Warszawy o nazwisku Pogłód, która przy porównaniu 25 markerów różniła się zaledwie 1 mutacją. Oznacza to, że z prawdopodobieństwem sięgającym 98% miała ona ze Staniaszkami z Piotrkowa wspólnego przodka, który żył około 600 lat temu. Nie znaleziono natomiast żadnej osoby o takim samym profilu genetycznym przy porównaniu 37 markerów. Bliższe związki ujawnią się dopiero zapewne po przeprowadzeniu zamiany testu na 67 markerów, gdyż aż 16 osób różniło się zaledwie 2 mutacjami przy porównaniu 25 markerów. Porównanie przedstawiciela warszawskiej linii Stanaszków (N62965) z przedstawicielem rodziny Staniaszków (N27945) wykluczyło bliskie pokrewieństwo obu rodzin, pomimo iż obydwaj reprezentowali ten sam haplotyp (R1a1). Różnica profili genetycznych (odległość genetyczna - 5 mutacji; niezgodność 4 markerów DYS#390, DYS#391, DYS385a, DYS#389-2) wskazuje jedynie na baaardzo dalekie pokrewieństwo, sięgające czasów starożytnych, kiedy w naszym kręgu kulturowym nie było jeszcze nazwisk. Dane genetyczne i genealogiczne sugerują, ze prawdopodobieństwo istnienia wspólnego przodka obu rodów żyjącego 34 pokolenia wstecz (a wiec około 850 lat temu) wynosi niespełna 13 procent. Rodziny Stanaszków z linii warszawskiej i Staniaszków z linii piotrkowskiej nie były zatem ze sobą spokrewnione, jakkolwiek nie można tego wykluczyć w odniesieniu do innych gałęzi obu rodzin. STANIASZKOWIE - LINIA WARSZAWSKA (GRUPA 2) Wszyscy potomkowie tej gałęzi rodziny wywodzą się od Sebastiana Staniaszka (ur. 1.02.1785) - mieszkańca nadświdrzańskiego Sępochowa w parafii Kołbiel. Wyniki testu DNA pana Staniaszka (kod 128036) pokazały, że członkowie tej gałęzi rodu podobnie jak Stanaszkowie z linii warszawskiej, również przynależą do haplotypu R1a1, jakkolwiek do innej jego odmiany. W ogromnej bazie danych FTDNA nie znaleziono żadnej osoby o identycznych 12 markerach, co przedstawiciel warszawskiej linii Staniaszków. W ogólnoświatowej bazie Y-base znaleziono natomiast aż 29 osób, których profil genetyczny różnił się zaledwie jedną mutacją. Były to osoby o słowiańskich (Pavlicek, Kozłowski, Hatalski, Ogłodziński, Zalewski, Gorny, Stadnyk, Parvanov) i germańskich (List, Gulbransen, Peterson, Brooks, Wills, Heath, Borders, Isaak, Christman, Whetzel, Nelson, Baldwin, Jenkins, Myers, Lauer, Shellenberger, Bornecrantz) nazwiskach, wywodzący się z różnych krajów Europy (Polska, Czechy, Niemcy, Norwegia, Anglia, Ukraina, Bułgaria, Szwajcaria, Szwecja). Porównanie przedstawicieli warszawskich linii Stanaszków (N62965) i Staniaszków (128036) wykluczyło bliskie pokrewieństwo obu rodzin, pomimo iż obydwaj reprezentowali ten sam haplotyp (R1a1). Różnica profili genetycznych (odległość genetyczna - 4 mutacje; niezgodność 3 markerów DYS#390, DYS#439, DYS#389-2) wskazuje jedynie na baaardzo dalekie pokrewieństwo, kiedy w naszym kręgu kulturowym nie było jeszcze nazwisk. Dane genetyczne i genealogiczne sugerują, ze prawdopodobieństwo istnienia wspólnego przodka obu rodów żyjącego 32 pokolenia wstecz (a wiec około 800 lat temu) wynosi około 27 procent. Rodziny Stanaszków i Staniaszków z linii warszawskich nie były zatem ze sobą blisko spokrewnione, jakkolwiek nie można tego wykluczyć w odniesieniu do innych gałęzi obu rodzin.
STANUSZKOWIE Z RUDY KAMERALNEJ
Obecnie rodzina Stanuszków liczy około 193 osób, z czego większość zamieszkuje okolice Tarnowa, Brzeska i Nowego Sącza. Najstarsi znani przedstawiciele tej rodziny wywodzili się z Rudy Kameralnej, Filipowic w gminie Zakliczyn, powiecie tarnowskim i województwie małopolskim. Wyniki testu pana Stanuszka (kod N88045), obywatela USA, którego dziadek pochodził z Rudy Kameralnej pokazały, że przynależy on do popularnej w Europie Zachodniej haplogrupy R1b (R1b1b2). Test jest bezsprzecznym dowodem, że wspomniana rodzina w stosunkowo nieodległej przeszłości (najdalej w średniowieczu) przybyła na tereny Podkarpacia wraz z jedną z fal osadników niemieckich, być może tzw. Głuchoniemców (por. wyniki testu rodziny Wojnarskich/Weinerów). Należy zatem przypuszczać, iż nazwisko Stanuszek ma w tym wypadku charakter wtórny, określający w przeszłości jakąś konkretną osobę (zapewne jakiegoś Stanisława), od której wywodzili się pozostali członkowie rodu. Przy porównaniu 12 markerów identyczny profil genetyczny ze Stanuszkami posiadały 3 osoby. Dwie z nich wywodziły się z tej samej rodziny o anglosaskim nazwisku Rose, natomiast jedna z prawdopodobnie włoskiej rodziny o nazwisku Saarloos. Na obecnym etapie badań należy przyjąć, iż rodziny Stanaszków i Stanuszków nie były ze sobą spokrewnione, jakkolwiek nie można tego wykluczyć w odniesieniu do innych, niepoznanych dotychczas gałęzi rodowych.
STANISZEWSCY Z WARSZAWY
Wyniki testu DNA przedstawiciela rodziny Staniszewskich (kod 121244) pokazały, ze członkowie tej gałęzi rodu przynależą do dość rzadkiej w Polsce haplogrupy J1 (M267), która powstała ok. 10 tys. lat temu na Bliskim Wschodzie, a następnie rozprzestrzeniła sie na terenach Turcji, Arabii, a nawet w północnej Afryce. Haplogrupa ta jest związana zarówno z rozwojem rolnictwa w neolicie, jak również spotyka sie ja współcześnie u ¼ ludności Bliskiego Wschodu (Izrael, Irak, Liban). Wszystko wskazuje na to, ze przebadana linia Staniszewskich z Warszawy wykazuje bliskie związki z Żydami Aszkenazyjskimi, którzy przed II wojna światową licznie zamieszkiwali centralną i wschodnią Europę. Aszkenazyjczycy (hebr. אַשְׁכְּנָזִים, Żydzi aszkenazyjscy - od biblijnego syna Gomera - Aszkenaza, którego potomków utożsamiono w średniowieczu z mieszkańcami Niemiec) - określenie ludności żydowskiej zamieszkującej Europę środkową, wschodnią i częściowo zachodnią, a od XVII wieku również Amerykę. Do czasu Holocaustu posługiwali się językiem jidysz (opartym na języku niemieckim), co obok różnic religijnych, było podstawową cechą odróżniającą ich od Żydów sefardyjskich. Na przełomie XII i XIII wieku duże grupy Żydów, mieszkających na terenach Niemiec, musiały opuścić miejsce swego zamieszkania. Gonieni prześladowaniami i edyktami, wypędzeni Żydzi przybywali do Polski, gdzie dzięki przywilejom mieli dobre warunki życia. Ten ruch migracyjny Żydów zwiększył się jeszcze w okresie reformacji, gdy nasiliły się prześladowania w zachodniej Europie. Przybywających z Niemiec Żydów nazywano Aszkenazim, od biblijnej nazwy Niemiec, Aszkenaz. Żydzi Aszkenazyjscy narzucili polskiej społeczności żydowskiej własny język i kulturę religijną. Bardzo mocno zaistnieli w gospodarce krajowej, stanowiąc pomost pomiędzy szlachtą a chłopami. Żydzi przede wszystkim zajmowali się handlem. Stworzyli na terenie Rzeczpospolitej Obojga Narodów bogatą kulturę, z własnym sposobem życia, językiem potocznym (jidysz), wymową hebrajską i odmienną liturgią. W ogromnej bazie danych FTDNA nie znaleziono ani jednej osoby o identycznych 12 markerach jak Staniszewscy z Warszawy. Profil genetyczny niejakiego pana Frazera z USA, różnił się natomiast zaledwie 1 mutacją. W jeszcze większej bazie DNA Y-base wystąpiła tylko jedna osoba o nazwisku Bearrick (kod Z5UU3) z McAlester w stanie Oklahoma (USA), która miała taki sam profil, jakkolwiek przebadała ona tylko 8 markerów. Ponadto profil 12 markerów Staniszewskich był identyczny jak modelowy dla haplotypu J1 (J1-Abraham Type), stworzony w oparciu o dane ludności syryjskiej. Po przeprowadzeniu zamiany testu z 12 na 37 markerów znaleziono dwie osoby, różniące się od Staniszewskich zaledwie czterema mutacjami, co wskazuje na historyczne pokrewieństwo tych rodzin (istnieje prawie 99% prawdopodobieństwo, że 700 lat temu posiadali oni wspólnego, męskiego przodka). Był to wspomniany wcześniej pan Frazer oraz pan Shirek/Scherek, rodem z Poznania. W ogólnej bazie danych (Y-base) znaleziono ponadto pana Rosenberga, rodem z miejscowości Stropkov na Słowacji, którego test również różnił się 4 mutacjami. Kolejne cztery osoby (o nazwiskach Kaplan, Cohen, Heft i Newman) różniły się 5 mutacjami, co także świadczy o dość bliskich związkach krewniaczych tych rodzin. Po uszczegółowieniu testu do 67 markerów znaleziono 3 osoby, których profil genetyczny różnił się od przedstawiciela Staniszewskich z Warszawy 7 mutacjami, co dowodzi ich niezbyt odległego w czasie pokrewieństwa. Kalkulacja FTDNA (przy założeniu braku związków rodzinnych między obiema rodzinami w ciągu ostatnich 5 pokoleń) sugeruje, że najbliżej jest spokrewniony pan Paul/Pavlotsky (wspólny przodek ok. 700 lat temu z prawdopodobieństwem 99,1%), następnie wspomniany wyżej pan Frazer (wspólny przodek ok. 700 lat temu z prawdopodobieństwem 98,3%) oraz pan Heft (wspólny przodek ok. 700 lat temu z prawdopodobieństwem 98,2%). Rodzina Staniszewskich nie posiada wspólnych przodków w linii męskiej z żadną z dotychczas przebadanych LINII STANASZKÓW, jakkolwiek nie można tego wykluczyć w toku dalszych badań.
STANEKE Z ROTTERDAMU
Przebadana gałąź rodziny Staneke wywodziła się z Rotterdamu (Holandia), a wcześniej z Amsterdamu i Rugii. Według przekazanych informacji najstarszy przodek, który osiadł w Niderlandach – luteranin Claas Staneke (ur. 1707) – wywodził się z miejscowości Wittow na Rugii.
Wyniki testu pana Staneke (kod N111975)pokazały, że przynależy on do popularnej w Europie Zachodniej haplogrupy R1b1a2, łączonej w szczególności z ludnością celtycką i germańską. Przy porównaniu 12markerów identyczny profil genetyczny z przedstawicielem rodziny Staneke posiadało przynajmniej 21 osób o anglosasko brzmiących nazwiskach Cameron, Clingin,De la Rosa, Feagan, Giraud, Goddard, Guido, Holly, Howard, Marcos, Miller, Morison, Morse, Nottage, Peacock, Peck, Schaerer, Stroud, Taillon, Tedford, Todd. Bliższe pokrewieństwo z którąś z tych rodzin pokazałoby dopiero uszczegółowienie testu (Y-25-111).
Na obecnym etapie badań należy przyjąć, iż przebadane rodziny Stanaszków i Staneke nie były ze sobą spokrewnione, jakkolwiek nie można tego wykluczyć w odniesieniu do innych, niepoznanych dotychczas gałęzi rodowych. Wskazuje na to pośrednio nazwisko Staneke, które niewątpliwie wywodzi się ze świata słowiańskiego, oznaczając potomka bliżej nieznanego Stanka.
ŻELAWSCY Z ROZDZIELA i DZIERĄŻNI
Rodzina Żelawskich, której przedstawiciela przebadano w Projekcie (kod N81801), wywodziła się z województwa sandomierskiego, choć dziedziczyła również i w innych częściach kraju (m.in. w Dzierążni w pow. pińczowskim). Najstarszym znanym przodkiem był Tomasz Żelawski (ur. ok. 1710) - szlachcic, dziedzic części dóbr Rozdziele (gm. Żegocina, pow. bocheński). Już na początku XIX w. był on przypisany do herbu Jelita. Jako iż zaszło podejrzenie, co do pochodzenia Żelawskich z Rozdziela od mazowieckich Żelawskich z Żelawina herbu Pobóg (prawdopodobnie spokrewnionych ze Stanaszkami z Żelawina), postanowiono przebadać tę linię rodową. Wyniki testu przedstawiciela rodziny Żelawskich z Rozdziela (N81801) pokazały, że nie jest on spokrewniony ze Stanaszkami z Żelawina (grupa 1), mimo iż przynależy do tej samej linii genetycznej (haplotyp R1a1). Odległość pomiędzy nimi przy uwzględnieniu zaledwie 12 markerów wynosiła aż 9 mutacji, co wskazuje jedynie na baaardzo dalekie pokrewieństwo, sięgające czasów przedhistorycznych. Co ciekawe w bazie danych FTDNA nie znaleziono żadnej osoby o podobnym profilu genetycznym do Żelawskich. Dopiero w jeszcze większej bazie Y-search natrafiono na 5 osób, których wyniki testów 12 markerów różniły się zaledwie 1 mutacją. Pochodziły one z Polski (Frankowicz, kod DJT5K; Meciński, kod 84JT4), północnych Niemiec (Bornholdt, kod TQJCB), Szwecji (Pearson, kod 5QUR8) i Estonii (Kammer, kod 5J4EC). Niestety nie można nic powiedzieć o bliższym pokrewieństwie genetycznym Żelawskich z Rozdziela z którymś z wyżej wymienionych mężczyzn, gdyż wymagałoby to zrobienia dodatkowych, bardziej szczegółowych testów (Y-25, Y-37 lub Y-67). Jak można jednak zauważyć, wyniki testu DNA pokazały, że przedstawiciele tej gałęzi rodziny Żelawskich (podobnie jak rodzina administratora Projektu) przynależą do "północnego" wariantu haplotypu R1a1, związanego być może ze Słowianami Połabskimi. W świetle przeprowadzonych badań należy również przypuszczać, że Żelawscy z Rozdziela mogli rzeczywiście pieczętować się herbem Jelita i nie mieć związku z rodziną o tym samym nazwisku, pieczętującą się herbem Pobóg i wywodzącą z Żelawina w dawnej ziemi czerskiej. Oczywiście nie można jednak założyć, że przebadane linie rodowe są miarodajne dla obu rodzin (usynowienia, adopcje itp.).
GENETYCZNI KREWNIACY RODZINY STANASZKÓW
W tym miejscu rozpatrywać będziemy dane genealogiczne i genetyczne osób, które pomimo iż posiadają inne nazwiska, są związane ze Stanaszkami bliskim pokrewieństwem genetycznym.
POGŁODZIŃSCY Z TOMASZOWA LUBELSKIEGO
Z informacji zgromadzonych przez pana Pogłodzińskiego (N16931) wiadomo jest, ze pierwotnie rodzina nosiła nazwisko Waśniewski z przydomkiem Pogłod. Z czasem zaczęła używać samego przydomka, by następnie pozostać przy spolszczonej jego formie – Pogłodziński. Pierwotnym gniazdem rodowym było prawdopodobnie miasteczko Rawa w gminie Michów, powiecie lubartowskim (XVI w.), następnie Biłgoraj (XVII w.), a w końcu Tomaszów Lubelski i Wielkopolska (dwie linie rodowe, które rozdzieliły się w XVIII w.). Hipotetyczni protoplaści Pogłodów – Waśniewscy herbu Pobóg zamieszkiwali cztery wioski w parafii Grzebsk w powiecie mławskim, tj. Waśniewo-Opiechy i Waśniewo-Gluchy (Pobogi) oraz Waśniewo-Goździe. Waśniewscy mieli około sześciu przydomków, z których jednym był Pogłod. Wiadomo jest z herbarzy, ze część z nich przybyła na tamte tereny przed XVI wiekiem z ziemi krakowskiej i sandomierskiej. Profil genetyczny pana Pogłodzińskiego (N16931) różnił się o 6 mutacji (61/67 markerów) od pana Mitchell’a (kod TP7T5; nazwisko Mitchell zostało zmienione po emigracji rodziny z okolic Drezna /Saksonia/ w 1910 roku do Wielkiej Brytanii; pierwotnie brzmiało ono RUNGE), co oznacza, ze mieli oni ze sobą wspólnego przodka. Zakładając brak pokrewieństwa miedzy obiema rodzinami w ciągu przynajmniej 10 ostatnich pokoleń (wiemy to z danych genealogicznych), należy przyjąć, ze żył on miedzy 1250 (99,7% pewności), a 1450 rokiem (94,6% pewności).
STANKE Z CHEŁMA
Prawdopodobnie kluczowy dla rozwikłania pochodzenia warszawskiej gałęzi Stanaszków jest znaleziony w europejskiej bazie danych chromosomu Y (Genebase) profil genetyczny pana Rudolfa Stanke. Udało się ustalić, że przodek pana Stanke, Heinrich, żyjący na przełomie XVIII i XIX wieku, pochodził z kolonii niemieckiej w okolicy Chełma na Lubelszczyźnie, a więc praktycznie z tych samych terenów co dotychczas najbliżej spokrewniony ze Stanaszkami - p. Pogłodziński. Rodzina była ewangelicka i przybyła na Lubelszczyznę w latach 1795-1809 z Pomorza lub Prus.
Porównanie 20 najważniejszych markerów pokazało, że aż 19 z nich jest tożsama z markerami Stanaszków z warszawskiej linii rodziny. Test 40 markerów zwiększył odległość genetyczną obydwu profili do 3 mutacji, co również sugeruje bliskie pokrewieństwo. Można zatem przyjąć, że wspólny przodek obu rodzin żył nie wcześniej niż w średniowieczu.
Poza prawie identycznymi genami, uderza również podobieństwo nazwisk (Stanke-Stanek-Stanaszek), co wydaje się nie być dziełem przypadku.
Według obecnych ustaleń, wspólny przodek obydwu rodzin mieszkał prawdopodobnie w rejonie Torunia-Świecia-Chojnic.
RODZINA I ZNAJOMI ADMINISTRATORA PROJEKTU
WOJNARSCY Z BAWOROWA I ZASTAWIA
Gniazdem rodowym tej gałęzi rodziny są dwie, podtarnopolskie wsie – Baworów i Zastawie na dawnych Kresach Wschodnich. Wiadomo jest z zapisów parafialnych, że najstarszy znany przodek – Sebastian Wojnarski (Woinarski, Woynarski) – przybył tu około 1765 roku z nieznanych stron. Według językoznawców nazwisko Wojnarski pochodzi od starogermańskich słów Weiner lub Woiner co powoduje, iż wstępnie należy się liczyć z germańskimi (niemieckimi) antenatami tej rodziny. Wyniki testu DNA (Y-37) przedstawiciela Wojnarskich z Warszawy, wywodzących się z wyżej wspomnianego Zastawia (169599) pokazały, że przynależy on do jednej z odmian haplotypu R1b (R1b1b2), szeroko rozpowszechnionego na terenach Europy Zachodniej. Test jest bezsprzecznym dowodem, że wspomniana rodzina w stosunkowo nieodległej przeszłości (najdalej w średniowieczu) przybyła na tereny Polski i Ukrainy wraz z jedną z fal osadników niemieckich (lub szkockich?), co potwierdza przypuszczenia językoznawców. Bardziej szczegółowa lokalizacja terenów, z których nastąpiła migracja Wojnarskich (Weinerów), wymaga przeprowadzeniu dodatkowego testu uszczegółowienia haplogrupy (tzw. deep clade). Na początku przebadano podstawowe 12 markerów na chromosomie Y, mówiące jedynie o ogólnym pokrewieństwie. W bazie danych FTDNA znaleziono tylko jedną osobę (Dale Friedman) o identycznym genetycznym profilu. Nie był on jednak bliżej spokrewniony z Wojnarskimi, gdyż nie ujawniło tego porównanie dalszych markerów (wykonał on test Y-67). W ogromnej bazie danych genetycznych Y-search znaleziono 6 osób o podobnych profilach genetycznych do Wojnarskich z Baworowa i Zastawia, przy czym wszystkie one pochodziły z terenów Europy Zachodniej (Niemcy, Szwajcaria, Francja, Irlandia i Anglia). Najbliżej spokrewnioną okazał się pan Watzke (kod SF3P4) – Niemiec sudecki, wywodzący swój ród z miasteczka Kulm (Chlumec) we wschodniej części Saksonii. Przy porównaniu 28 markerów, odległość genetyczna między rodzinami Wojnarskich i Watzke wynosiła zaledwie 2 mutacje, co świadczy o historycznym ich pokrewieństwie, nie wykraczającym poza ramy średniowiecza. Dość blisko spokrewniony (4 mutacje na 32 markery) okazał się również pan Francis, rodem ze Szwajcarii (kod DEEJD). Kolejnymi osobami o podobnych profilach genetycznych (różnica 3 mutacji przy porównaniu 25 markerów) byli pochodzący z Francji – panowie Hopkins (kod FXXXJ) i Theriot (kod CSMFK). Stosunkowo blisko spokrewnieni byli również panowie – Phelan (kod WQNR5) z Irlandii (2 mutacje na 23 markery) oraz pan Allen (kod ZX2GM) z Anglii (2 mutacje na 22 markery). Przeprowadzone porównania jednoznacznie wskazują, iż tereny szeroko pojętej Europy Zachodniej, były obszarem z którego wyemigrowali w przeszłości Wojnarscy (Weinerowie). Przełomem w badaniach nad pochodzeniem przodków rodziny okazały się trzy testy DNA, udostępnione z Projektu Wojnarskich (www.dnaheritage.com) pana Wiesława Wojnarskiego. Pierwszy z nich dotyczył przedstawiciela innej gałęzi Wojnarskich z Zastawia – pana Wojnarskiego z Poznania, natomiast drugi i trzeci odnosił się do dwóch przedstawicieli z rodzin Wojnarów z podkarpackiej Korczyny koło Krosna. Okazało się, że wszyscy czterej panowie są ze sobą bardzo blisko spokrewnieni. Porównanie 32 najważniejszych markerów przedstawicieli rodzin Wojnarskich z Warszawy i Poznania wykazało pełną zgodność ich profili genetycznych, co wskazuje na bardzo bliskie pokrewieństwo obu gałęzi rodu. Identyczny wynik testu potwierdza ponadto jedność i starożytność profilu genetycznego wszystkich Wojnarskich z Baworowa i Zastawia. Można zatem wykluczyć adopcje, czy nieślubne dzieci w obydwu tych gałęziach rodu, przynajmniej na przestrzeni ostatnich 300 lat. Kolejne porównanie 21 głównych markerów przedstawicieli obydwu linii Wojnarskich z Baworowa oraz dwóch gałęzi Wojnarów z Korczyny pokazało, iż obydwie rodziny również są ze sobą bardzo blisko spokrewnione. Jeden z Wojnarów posiadał identyczny profil genetyczny, natomiast drugi różnił się od Wojnarskich zaledwie 1 mutacją (w obrębie szybko mutującego markera DYS#GATA-H4). Oznacza to, iż od wspólnego przodka obie rodziny dzieliło co najwyżej kilka pokoleń. W świetle przeprowadzonych badan, możemy z ogromnym prawdopodobieństwem (graniczącym nieomal z pewnością) przypuszczać, iż najstarszy przodek Wojnarskich – Sebastian (ur. ok. 1725) przybył do Baworowa z Korczyny na Podkarpaciu, gdzie znajdowało się polskie „gniazdo” tej rodziny. Zapewne już po przybyciu w nowe miejsce dodał on do swego nazwiska sufiks –ski, dla podkreślenia swojej polskości w przeważającym żywiole Rusińskim (ukraińskim). Wiadomo również, że Wojnarowie z Korczyny (niem. Kotkenhau „piękne błoto”) wywodzili się z osadników niemieckich tzw. Głuchoniemców i pierwotnie nosili nazwisko Weiner. Przybyli oni prawdopodobnie z terenów Saksonii lub/i Holandii wraz z innymi osiadłymi tu rodzinami, m.in. Pelczarów (Peltzer), Prajznarów (Preisner), Kielarów (Keller), Glazarów (Glaser), Bytnarów (Bittner), czy Balawejderów (Bärenwälder).